Ngày 28/07, các quan chức cấp cao của Mỹ và Trung Quốc sẽ gặp nhau tại Stockholm trong một nỗ lực nhằm cứu vãn lệnh đình chiến thương mại đang có nguy cơ đổ vỡ. Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh cả hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang chịu áp lực từ các rào cản thuế quan, kiểm soát xuất khẩu và bất đồng trong mô hình phát triển kinh tế.
Sau khi đạt được một thỏa thuận sơ bộ vào tháng 6 nhằm kiềm chế chuỗi hành động trả đũa bằng thuế quan, Mỹ và Trung Quốc tiếp tục xúc tiến vòng đàm phán mới tại Thụy Điển với mục tiêu mở rộng thỏa thuận hiện tại trước hạn chót 12/08. Nếu không đạt được đồng thuận, các mức thuế có thể bật tăng trở lại, thậm chí vượt 100% đối với nhiều loại hàng hóa chiến lược.
Lãnh đạo phái đoàn Mỹ là Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, trong khi Trung Quốc cử Phó Thủ tướng Hà Lập Phong làm trưởng đoàn. Cuộc họp diễn ra chỉ một ngày sau khi Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen hội kiến Tổng thống Donald Trump tại Scotland để đạt được một thỏa thuận thuế quan riêng ở mức 15%.
Theo nhận định từ các chuyên gia thương mại hai bên bờ Thái Bình Dương, vòng đàm phán tại Stockholm khó tạo ra bước đột phá lớn trong ngắn hạn. Tuy nhiên, nó vẫn được kỳ vọng có thể giúp kiềm chế căng thẳng leo thang và chuẩn bị nền tảng cho một cuộc gặp trực tiếp giữa ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình vào cuối năm nay.
Trước đó, các vòng đàm phán tại Geneva và London (tháng 5 và tháng 6) đã tập trung vào việc hạ mức thuế trả đũa và nối lại chuỗi cung ứng bị gián đoạn, bao gồm cả khoáng sản đất hiếm từ Trung Quốc và chip AI H20 của Nvidia từ Mỹ.
Tuy nhiên, các cuộc đối thoại vẫn chưa chạm tới các vấn đề kinh tế cốt lõi, như việc Mỹ cáo buộc Trung Quốc trợ giá và xuất khẩu hàng hóa giá rẻ tràn ngập thị trường quốc tế, trong khi Bắc Kinh phản ứng với loạt lệnh kiểm soát công nghệ từ phía Washington.
Một trong những lợi thế đàm phán lớn nhất của Trung Quốc nằm ở việc kiểm soát thị phần toàn cầu về khoáng sản đất hiếm và nam châm – nguyên liệu thiết yếu cho các ngành công nghiệp quốc phòng và công nghệ cao. Điều này giúp Bắc Kinh có thêm “đòn bẩy” trong các cuộc thương lượng với Mỹ.
Về phía Washington, chính quyền Tổng thống Trump đang tìm cách mở rộng chính sách thương mại mạnh tay. Sau khi đạt thỏa thuận sơ bộ với Nhật Bản, Philippines và Indonesia với mức thuế cao hơn (15–20%), Mỹ muốn thúc đẩy Trung Quốc nhượng bộ nhiều hơn, đặc biệt về mô hình kinh tế dựa vào xuất khẩu.
Ông Bessent cũng tuyên bố sẽ đưa vấn đề chuyển đổi cơ cấu kinh tế Trung Quốc vào chương trình nghị sự: từ phụ thuộc xuất khẩu sang kích thích tiêu dùng nội địa. Để đạt được điều đó, Bắc Kinh cần xử lý triệt để cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài và mở rộng hệ thống an sinh xã hội.
Trung Quốc hiện đang gánh chịu một loạt thuế quan phức tạp, bao gồm:
20% thuế liên quan đến vấn đề fentanyl
10% thuế đối ứng
25% thuế với phần lớn hàng hóa công nghiệp – được tái áp dụng từ nhiệm kỳ đầu của ông Trump
Tổng cộng, hàng hóa Trung Quốc đang chịu mức thuế lên tới 55%, trong khi Mỹ cũng đối mặt với mức thuế đối ứng có thể lên đến 125% nếu thỏa thuận mới không được thông qua.
Bộ trưởng Bessent đã phát tín hiệu sẵn sàng gia hạn thời hạn 12/08 để tránh việc thuế quan tăng vọt lên 145%, đồng thời mở đường cho tiến trình đàm phán dài hạn.
Trong bối cảnh các cuộc thương lượng vẫn chưa ngã ngũ, dư luận đang hướng sự chú ý đến khả năng diễn ra cuộc gặp thượng đỉnh Trump – Tập vào cuối tháng 10. Nếu đạt được, đây có thể là cơ hội then chốt để hạ nhiệt căng thẳng thương mại và tháo gỡ các nút thắt chiến lược giữa hai cường quốc.
Tuy nhiên, theo bà Wendy Cutler, Phó Chủ tịch Viện Chính sách Hiệp hội châu Á, mọi điều kiện tiên quyết – bao gồm kiểm soát xuất khẩu và thuế quan – cần được xử lý ổn thỏa để tạo tiền đề cho cuộc gặp. Nếu không, mọi kịch bản đối thoại cấp cao có thể đổ vỡ.
Ông Michael Froman, cựu Đại diện Thương mại Mỹ dưới thời Tổng thống Barack Obama, nhận định rằng việc thúc đẩy Trung Quốc chuyển đổi mô hình tăng trưởng là một mục tiêu đã được Mỹ theo đuổi suốt hai thập kỷ.
Tuy nhiên, ông cũng đặt dấu hỏi:
“Liệu các công cụ thuế quan có thực sự khiến Trung Quốc thay đổi chiến lược kinh tế một cách căn bản không? Điều đó vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ.”
Tiếng Việt
English
