Trong bối cảnh xung đột Nga – Ukraine chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, chính quyền Tổng thống Donald Trump đang triển khai một chiến lược ngoại giao lớn, sử dụng thương mại như một công cụ để làm suy yếu mối liên minh Nga – Trung và buộc Moskva phải nhượng bộ trên bàn đàm phán.
Theo Wall Street Journal (WSJ), các cuộc đàm phán thương mại gần đây giữa Mỹ và Trung Quốc không đơn thuần xoay quanh thuế quan, mà là phần nổi của một chiến lược địa chính trị sâu rộng hơn. Mục tiêu của Washington: phá vỡ “trục liên kết” giữa hai cường quốc Nga – Trung, vốn đang là chỗ dựa về kinh tế và chính trị cho Moskva giữa vòng xoáy trừng phạt phương Tây.
Tổng thống Trump nhiều lần bày tỏ sự thất vọng vì chưa thể đạt được đột phá trong việc chấm dứt xung đột tại Ukraine. Ông cho rằng, một trong những bước đi cần thiết là cắt đứt các nguồn hỗ trợ từ Trung Quốc – đối tác thương mại và chiến lược chủ chốt của Nga. Cách tiếp cận này gợi nhớ đến chiến lược “đi dây” thời Chiến tranh Lạnh mà cựu Tổng thống Nixon từng thực hiện để kéo Trung Quốc ra khỏi ảnh hưởng của Liên Xô.
WSJ dẫn các nguồn tin thân cận cho biết, trong cuộc gặp ngày 28/7 tại Thụy Điển, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã truyền đạt thông điệp cứng rắn tới Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong: Washington mong muốn một thỏa thuận thương mại toàn diện, nhưng sẽ sẵn sàng “mềm hóa” nếu Bắc Kinh dừng hỗ trợ kinh tế cho Nga.
Một trong những công cụ gây sức ép đang được Mỹ chuẩn bị là dự luật trừng phạt thứ cấp, hiện chờ Thượng viện thông qua. Nếu được ban hành, đạo luật này sẽ áp thuế lên tới 500% với các quốc gia mua dầu khí từ Nga – một nguồn thu quan trọng giúp Moskva duy trì cuộc chiến tại Ukraine.
Hai đối tượng chính bị nhắm đến là Trung Quốc và Ấn Độ – những quốc gia đang tiêu thụ lượng lớn năng lượng từ Nga. Trong một động thái cho thấy hiệu quả ban đầu của chiến lược, các nhà máy lọc dầu quốc doanh Ấn Độ đã bắt đầu giảm mua dầu từ Nga sau khi nhận cảnh báo trực tiếp từ Tổng thống Trump về việc có thể áp thuế 25% lên hàng hóa Ấn Độ.
Với Trung Quốc, tình hình thậm chí còn nhạy cảm hơn. Nền kinh tế nước này đang đối mặt với nhiều thách thức nội tại, từ bất động sản đến xuất khẩu. Do đó, một thỏa thuận thương mại đình chiến với Mỹ – bao gồm cả việc giảm một phần thuế quan do Trump áp đặt – hoàn toàn có thể là phương án Bắc Kinh cân nhắc để giảm áp lực.
Bên cạnh các biện pháp gây áp lực, chính quyền Trump cũng đưa ra một số động thái được coi là tín hiệu nhượng bộ chiến lược. Điển hình là việc gỡ bỏ lệnh cấm bán chip máy tính H20 của Nvidia cho Trung Quốc – một trong những yêu cầu thương mại trọng yếu từ phía Bắc Kinh.
Ngoài ra, truyền thông cũng đưa tin Tổng thống Trump đã yêu cầu lãnh đạo Đài Loan, ông Lại Thanh Đức, hủy chuyến thăm Mỹ Latinh – trong đó dự kiến có điểm dừng tại Mỹ. Dù chưa được xác nhận chính thức, hành động này được cho là nhằm xoa dịu căng thẳng với Trung Quốc, đặc biệt trong thời điểm nhạy cảm về mặt thương mại và địa chính trị.
Dù chiến lược này gây tranh cãi trong nội bộ chính giới và giới chuyên gia an ninh Mỹ, Nhà Trắng tin rằng việc làm suy yếu trục Bắc Kinh – Moskva là bước đi cần thiết để tạo thế mặc cả mạnh hơn với Nga.
Tuy nhiên, câu hỏi lớn vẫn còn bỏ ngỏ: Liệu Chủ tịch Tập Cận Bình có sẵn sàng hy sinh mối quan hệ đối tác “không giới hạn” với Nga để đổi lấy một thỏa thuận thương mại dài hạn với Mỹ hay không?
Dù chưa có câu trả lời rõ ràng, một điều chắc chắn là chiến lược thương mại của Mỹ đang dịch chuyển từ mục tiêu kinh tế thuần túy sang mục tiêu địa chính trị, và sẽ tiếp tục là yếu tố quyết định trong cục diện toàn cầu thời gian tới.
Tiếng Việt
English
