Ngành vận tải biển xáo trộn vì Mỹ áp phí cảng mới với tàu Trung Quốc

Từ tháng 10/2025, Mỹ sẽ áp phí cảng cao đối với tàu do Trung Quốc sở hữu hoặc đóng mới, buộc nhiều hãng vận tải quốc tế phải điều chỉnh tuyến hoạt động để né chi phí hàng triệu USD/tàu.

Tác động lan rộng từ chính sách phí cảng của Mỹ

Bắt đầu từ 14/10/2025, chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ thu phí cảng đối với:

Tàu thuộc sở hữu của công ty Trung Quốc

Tàu do Trung Quốc đóng, kể cả khi do hãng vận tải nước khác vận hành

Theo Công ty tư vấn hàng hải Drewry (London), hiện chưa tới 5% số tàu container ghé cảng Mỹ vào thời điểm tháng 10 tới sẽ là tàu do Trung Quốc sản xuất, giảm mạnh so với gần 20% hồi cuối tháng 5.

Làn sóng điều chuyển tàu để né phí

Giám đốc Philip Damas dự báo làn sóng “tháo chạy” khỏi tuyến Mỹ sẽ tăng tốc khi thời điểm áp dụng tới gần, dù vẫn có một số tàu Trung Quốc tiếp tục cập cảng.
Từ cuối tháng 5 đến cuối tháng 7, số tàu Trung Quốc trên ba tuyến chính của Mỹ (châu Á – bờ Tây, châu Á – bờ Đông, và xuyên Đại Tây Dương) đã giảm khoảng 8%.

Mức phí khởi điểm và lộ trình tăng

Tàu thuộc sở hữu Trung Quốc: 50 USD/tấn tải trọng, tối đa 5 lần/năm; tăng lên 140 USD/tấn vào năm 2028

Tàu do Trung Quốc đóng (nhưng do hãng khác vận hành): 18 USD/tấn hoặc 120 USD/container; tăng lên 33 USD/tấn hoặc 250 USD/container năm 2028

Chuyên gia nhận định, mức phí này có thể khiến một tàu phải gánh chi phí hàng triệu USD mỗi năm, gây áp lực lớn lên hiệu quả khai thác.

Lý do Mỹ áp dụng chính sách

Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) cho biết biện pháp này nhằm tạo sự công bằng trong ngành đóng tàu toàn cầu, sau khi Trung Quốc vươn lên dẫn đầu nhờ trợ cấp mạnh từ chính phủ. Hàn Quốc và Nhật Bản hiện giữ vị trí thứ 2 và 3.

Thách thức cho các hãng tàu quốc tế

Các hãng như Cosco (Trung Quốc) gọi đây là biện pháp “bất công” và có thể buộc họ rút hoàn toàn khỏi tuyến Mỹ.
Một số liên minh vận tải, như Ocean Alliance (gồm Cosco, OOCL, CMA CGM và Evergreen), đang tính toán hoán đổi tàu để tránh đưa tàu Trung Quốc vào Mỹ. Tuy nhiên, giải pháp này không hoàn hảo vì dùng tàu của mình luôn rẻ hơn thuê từ đối tác.

Nguy cơ tăng giá vận chuyển và mất lợi thế cạnh tranh

Chuyên gia John McCown cho rằng nếu phải trả toàn bộ phí, các hãng buộc phải tăng giá cho khách hàng, làm giảm sức cạnh tranh.
Từ nay đến tháng 10, chính sách vẫn có thể thay đổi khi Mỹ và Trung Quốc tiếp tục đàm phán, đặc biệt trong bối cảnh lệnh đình chiến thuế quan được gia hạn đến 10/11/2025.

Sự mơ hồ trong quy định khiến doanh nghiệp lo lắng

Theo luật sư Leigh Hansson (Reed Smith), nhiều công ty vẫn chưa rõ khoản phí chính xác sẽ áp dụng và có được miễn trừ hay không. Việc điều chỉnh liên tục so với đề xuất ban đầu đang khiến ngành vận tải rơi vào trạng thái chờ đợi và thăm dò.