Nhụy hoa nghệ tây (saffron) từ lâu được mệnh danh là loại gia vị đắt đỏ nhất thế giới, vừa mang giá trị ẩm thực cao vừa được coi như “thần dược” với nhiều lợi ích cho sức khỏe. Trên thị trường quốc tế, giá saffron có thể dao động từ vài chục triệu tới khoảng 300 triệu đồng mỗi kg, tùy chất lượng và xuất xứ.
Theo thống kê, Iran hiện là quốc gia sản xuất saffron lớn nhất, chiếm tới 90% sản lượng toàn cầu, tiếp theo là Ấn Độ, Tây Ban Nha, Thổ Nhĩ Kỳ và Ma Rốc. Loại cây này chỉ nở hoa trong thời gian ngắn vào tháng 10 hoặc 11 hằng năm, đòi hỏi khí hậu nóng, nhiều ánh sáng mặt trời và đất thoát nước tốt.
Quá trình thu hoạch saffron hoàn toàn thủ công. Hoa chỉ nở trong vòng một tuần và phải được hái vào lúc bình minh để đảm bảo chất lượng, vì tiếp xúc ánh nắng quá lâu có thể làm giảm hương vị và dược tính. Mỗi bông hoa chỉ cho ba sợi nhụy, vì vậy để thu được 1 kg saffron cần tới hàng chục nghìn bông hoa – yếu tố khiến giá thành trở nên đắt đỏ.
Nhụy hoa nghệ tây có màu đỏ đặc trưng, mùi thơm thoang thoảng mùi cỏ khô hòa quyện chút ngọt của mật ong. Chỉ cần một lượng rất nhỏ cũng đủ tạo hương vị đặc biệt cho món ăn. Về dược tính, saffron chứa hàm lượng chất chống oxy hóa cao, giúp bảo vệ tế bào, hỗ trợ phòng ngừa ung thư và nhiều bệnh lý khác.
Sau nhiều năm nghiên cứu và thử nghiệm, vùng Sa Pa (Lào Cai) đã trồng thành công saffron nhờ áp dụng kỹ thuật điều chỉnh nhiệt độ nghiêm ngặt. Đây được xem là bước tiến đáng chú ý, mở ra tiềm năng phát triển loại cây trồng giá trị cao ngay trong nước.
Ngoài giá trị kinh tế, việc trồng được saffron tại Việt Nam cũng giúp giảm phụ thuộc vào nhập khẩu và tạo cơ hội cho nông dân tiếp cận thị trường gia vị cao cấp toàn cầu.
Cây nghệ tây có biên độ chịu nhiệt khá rộng: có thể sống sót trong mùa đông khắc nghiệt với nhiệt độ xuống tới âm 10°C và chịu được mùa hè khô nóng. Tuy nhiên, điều kiện lý tưởng nhất để cây sinh trưởng vẫn là khí hậu kiểu Địa Trung Hải – nơi kết hợp giữa mùa hè nắng nóng, khô hạn và mùa đông ôn hòa.