Tổng thống Donald Trump bắt đầu chuyến công du 5 ngày tới Malaysia, Nhật Bản và Hàn Quốc, nhằm thúc đẩy các thỏa thuận thương mại và khoáng sản trước cuộc gặp quan trọng với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Tổng thống Donald Trump vừa khởi động chuyến công du nước ngoài được xem là tham vọng nhất kể từ khi ông nhậm chức nhiệm kỳ hai — hành trình 5 ngày qua Malaysia, Nhật Bản và Hàn Quốc với mục tiêu củng cố hình ảnh “người tạo ra các thỏa thuận” và khẳng định lại vị thế của Mỹ tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Theo thông báo của Nhà Trắng, ông Trump đã rời Washington vào tối thứ Sáu. Lịch trình bao gồm các cuộc đàm phán thương mại, hợp tác khoáng sản chiến lược và sáng kiến ngừng bắn khu vực. Đỉnh điểm của chuyến đi là cuộc gặp trực tiếp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại thành phố cảng Busan (Hàn Quốc) vào thứ Năm.
Tuy nhiên, kỳ vọng vẫn khá thận trọng. Quan hệ Mỹ – Trung hiện vẫn căng thẳng bởi thuế quan, kiểm soát xuất khẩu và cạnh tranh công nghệ, trong khi cả hai bên đều phát tín hiệu muốn “quản lý bất đồng” thay vì tạo đột phá.
Trong suốt năm qua, Washington và Bắc Kinh liên tục leo thang cuộc chiến thương mại mới, không chỉ với hàng tiêu dùng mà còn với khoáng sản chiến lược, chất bán dẫn và công nghệ cao.
Mỗi bên đều áp dụng các biện pháp hạn chế: Mỹ siết xuất khẩu chip, còn Trung Quốc hạn chế xuất khẩu nam châm đất hiếm — nguyên liệu thiết yếu cho ngành điện tử, xe điện và quốc phòng.
Theo các nguồn tin từ Nhà Trắng, một thỏa thuận tạm thời đang được thảo luận. Kịch bản khả thi bao gồm việc giảm nhẹ một số thuế quan, gia hạn các mức hiện tại, hoặc cam kết từ Bắc Kinh mua đậu nành và máy bay Boeing từ Mỹ — tương tự những cam kết trong thỏa thuận năm 2020 nhưng sau đó bị phá vỡ.
Ngược lại, Washington có thể nới lỏng kiểm soát chip xuất khẩu để đổi lấy hợp tác từ Trung Quốc trong lĩnh vực chuỗi cung ứng đất hiếm. Tuy vậy, các nhà quan sát đều nhận định khó có khả năng đạt được bước ngoặt lớn.
“Kết quả khả dĩ nhất là duy trì căng thẳng trong tầm kiểm soát – chứ không phải giải quyết triệt để,” một chuyên gia thương mại tại Washington nhận định.
Chuyến công du châu Á của Trump đang được các nước trong khu vực theo dõi sát sao, bởi họ đã chịu nhiều ảnh hưởng từ cuộc đối đầu kinh tế giữa hai siêu cường.
Tại Malaysia, ông Trump tham dự Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN ở Kuala Lumpur, nơi ông dự kiến chứng kiến lễ ký thỏa thuận ngừng bắn giữa Thái Lan và Campuchia, chính thức hóa lệnh đình chiến từ tháng 7 sau những vụ đụng độ biên giới nghiêm trọng nhất trong nhiều năm.
Song song đó, ông cũng gặp song phương với các nhà lãnh đạo Đông Nam Á để bàn về hợp tác năng lượng, thương mại và an ninh khu vực. Giới phân tích nhận định mục tiêu của ông Trump là phục hồi niềm tin vào cam kết của Mỹ sau những biến động khó đoán trong chính sách đối ngoại.
Tại Nhật Bản, Thủ tướng mới đắc cử Sanae Takaichi dự kiến khẳng định kế hoạch tăng chi tiêu quốc phòng và công bố gói đầu tư 550 tỷ USD vào các dự án tại Mỹ – một phần trong chiến lược tăng cường liên minh Tokyo – Washington trước ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc.
Chặng cuối cùng và quan trọng nhất là Hàn Quốc, nơi ông Trump sẽ gặp Tập Cận Bình trước thềm hội nghị thương mại quốc tế. Đây được xem là phép thử quan trọng cho khả năng dung hòa giữa đối đầu và thỏa hiệp – hai mặt đặc trưng trong chính sách đối ngoại của Trump.
Dự kiến diễn ra vào ngày 30 tháng 10 tại Busan, cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập có thể trở thành cột mốc định hình giai đoạn mới trong chính sách thương mại toàn cầu.
Các chủ đề trọng tâm bao gồm:
Thuế quan và tiếp cận thương mại: Trump dọa nâng thuế lên tới 155% với hàng nhập khẩu Trung Quốc từ ngày 1/11 nếu hai bên không đạt thỏa thuận. Bắc Kinh đã cảnh báo sẽ có “biện pháp đáp trả mạnh mẽ.”
Khoáng sản và kiểm soát xuất khẩu: Mỹ muốn đảm bảo nguồn cung ổn định đối với đất hiếm, trong khi Trung Quốc tìm cách được nới lỏng lệnh cấm xuất khẩu thiết bị công nghệ cao.
Công nghệ và chip bán dẫn: Washington có thể cho phép xuất khẩu hạn chế chip tiên tiến để đổi lấy cam kết minh bạch hơn trong chuỗi cung ứng.
Căng thẳng địa chính trị: Đài Loan, xung đột Ukraine – Nga và việc Trung Quốc mua dầu Nga cũng nằm trong danh sách thảo luận.
Dù Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent mô tả cuộc gặp là “ngắn gọn, mang tính trao đổi bên lề”, ông Trump lại nói với phóng viên rằng hai bên sẽ có “một cuộc thảo luận dài và thực chất.”
Tuy nhiên, Bắc Kinh vẫn chưa xác nhận chính thức lịch gặp này. Ngay cả khi diễn ra, giới phân tích cho rằng kết quả sẽ mang tính biểu tượng nhiều hơn thực tế.
Song song với cuộc gặp Trung Quốc, Trump cũng thúc đẩy các thỏa thuận thương mại mới với Malaysia và Ấn Độ, đồng thời củng cố thỏa thuận hiện có với Hàn Quốc.
Mục tiêu chính là xây dựng chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược và công nghệ sạch, lĩnh vực đang ngày càng quan trọng đối với an ninh kinh tế và quốc phòng Mỹ.
Nhà Trắng kỳ vọng chuyến đi này sẽ tái khẳng định vai trò của Mỹ như một đối tác kinh tế đáng tin cậy tại khu vực, sau nhiều năm chính sách thương mại thay đổi thất thường.
Dẫu vậy, không ít thách thức đang chờ đợi.
Seoul vẫn lo ngại trước yêu cầu đầu tư 350 tỷ USD vào doanh nghiệp Mỹ và chính sách nhập cư nghiêm ngặt ảnh hưởng đến lao động Hàn Quốc.
Còn Thủ tướng Canada Mark Carney, người cũng đang có chuyến thăm châu Á, cho biết ông “chưa rõ” liệu có thể nối lại đàm phán thương mại với Trump sau khi các cuộc nói chuyện trước đây bị cắt ngang.
Tại Mỹ, chuyến công du này mang ý nghĩa kép: vừa củng cố uy tín đối ngoại của Tổng thống Trump, vừa thể hiện vai trò lãnh đạo trong thương mại toàn cầu trước thềm bầu cử giữa nhiệm kỳ 2026.
Trên bình diện quốc tế, đây là nỗ lực tái khẳng định vị thế của Mỹ như người định hình luật chơi tại Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, đặc biệt trong các lĩnh vực thương mại, khoáng sản và an ninh.
Giới đầu tư toàn cầu đang dõi theo từng động thái. Nếu có tín hiệu “hạ nhiệt” trong quan hệ Mỹ – Trung, thị trường có thể phục hồi niềm tin, ổn định chuỗi cung ứng và giảm áp lực lạm phát.
Ngược lại, thất bại trong đàm phán có thể kích hoạt làn sóng thuế quan mới, gây rối loạn thị trường năng lượng và công nghệ.
Chuyến công du châu Á lần này của Donald Trump không chỉ là một nghi thức ngoại giao, mà còn là bài kiểm tra cho sức mạnh của chính sách đối ngoại mang tính “giao dịch”.
Từ đàm phán khoáng sản đến đe dọa thuế quan, mỗi cái bắt tay và mỗi tuyên bố đều mang sức nặng với nền kinh tế toàn cầu.
Dù kết quả cuộc gặp với Tập Cận Bình chỉ dừng ở mức “duy trì căng thẳng có kiểm soát”, thông điệp vẫn rõ ràng: Mỹ vẫn đang nắm vai trò trung tâm trong cán cân quyền lực tại châu Á.
Và trong một thế giới đa cực, đôi khi chỉ một cái bắt tay cũng có thể làm rung chuyển thị trường.
1. Mục tiêu chính của chuyến công du châu Á là gì?
Ông Trump hướng tới việc ký kết các thỏa thuận thương mại, hợp tác khoáng sản chiến lược và gặp Chủ tịch Tập Cận Bình để thảo luận căng thẳng kinh tế Mỹ – Trung.
2. Liệu cuộc gặp Trump – Tập có mang lại thỏa thuận mới?
Giới phân tích cho rằng khả năng đạt được thỏa thuận lớn là thấp. Hai bên có thể chỉ đạt được các bước tiến nhỏ như giảm thuế tạm thời hoặc hợp tác hạn chế theo ngành.
3. Vì sao khoáng sản chiến lược lại quan trọng trong đàm phán này?
Khoáng sản đất hiếm là nguyên liệu cốt lõi cho chip bán dẫn, xe điện và công nghệ quốc phòng, khiến chúng trở thành tâm điểm cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc.
4. Chuyến đi này ảnh hưởng thế nào đến kinh tế toàn cầu?
Nếu các tín hiệu tích cực xuất hiện, thị trường có thể khôi phục niềm tin và giảm căng thẳng thương mại. Ngược lại, thất bại có thể dẫn đến thuế quan mới và gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tiếng Việt
English
