Nếu có tiền mặt dư thừa, bạn có thể tìm cách đầu tư vào thị trường chứng khoán. Có lẽ, bạn đã từng nghe lời khuyên rằng nên xem báo cáo tài chính của công ty trước khi đầu tư. Nhưng bạn nên kiểm tra những báo cáo tài chính nào?

Bạn có thể xem bảng cân đối kế toán của công ty để biết được tài sản và nợ phải trả của họ tại một thời điểm cụ thể. Bạn cũng có thể kiểm tra báo cáo lưu chuyển tiền tệ để hiểu rõ hơn về việc tiền đến từ đâu và đi về đâu. Ngoài ra, bạn có thể phân tích báo cáo thu nhập của công ty để tìm hiểu về lãi lỗ và đánh giá tình hình hoạt động chính xác nhất.

Báo cáo thu nhập sẽ cung cấp cho bạn những thông tin về doanh thu và chi phí của công ty trong một khoảng thời gian nhất định. Nói cách khác, nó sẽ cho bạn thấy công ty kiếm tiền và chi tiêu tiền như thế nào. 

Bạn có thể xem báo cáo thu nhập cho một ngày, một tháng, một quý, một năm hoặc nhiều năm. Báo cáo thu nhập đôi khi được gọi là báo cáo P&L, vì nó cho thấy lợi nhuận hay thua lỗ của công ty:

Doanh thu - Chi phí = Lợi nhuận (nếu số dương) hoặc Lỗ (nếu số âm)

Qua phân tích cơ bản này, bạn có thể hiểu rõ hơn về các cơ hội đầu tư hiện tại và tiềm năng tăng trưởng của cổ phiếu.

Báo cáo thu nhập thể hiện điều gì về một công ty?

Báo cáo thu nhập có thể cung cấp cho bạn nhiều thông tin về hoạt động kinh doanh của một công ty. Nếu bạn muốn biết công ty kiếm được bao nhiêu từ việc bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ, cũng như những chi phí mà họ đã bỏ ra để duy trì hoạt động, thì báo cáo kết quả kinh doanh sẽ là nguồn thông tin quan trọng.

Mặc dù báo cáo này không thể tiên đoán được thu nhập trong tương lai của công ty (vì không có phương pháp nào có thể làm được điều đó), nhưng nó sẽ cung cấp cho bạn những dữ liệu lịch sử về hoạt động của công ty trong một khoảng thời gian cụ thể.

• Doanh thu. Hãy xem xét xem doanh thu của công ty có tăng hay giảm so với các năm / kỳ trước đó. Có những lý do nào khiến doanh thu có biến động đáng kể không? Liệu có những khoản hoàn trả, chiết khấu cao không? Có phải một số danh mục sản phẩm, dịch vụ có doanh thu cao hơn các danh mục khác?
• Chi phí. Công ty có chi tiêu vào những khoản mục không trực tiếp tạo ra doanh thu không? Họ có phải sa thải nhân sự và gặp khó khăn trong việc tìm kiếm lao động có kinh nghiệm không? Họ có chi quá nhiều cho quảng cáo mà không thấy doanh thu tăng lên tương ứng không?
• Thu nhập và chi phí khác. Công ty có phải trả nhiều lãi suất cho các khoản vay không? Họ có đầu tư tiền và kiếm được thu nhập từ lãi suất không? Số tiền thuế mà họ phải nộp có hợp lý so với thu nhập ròng từ năm này sang năm khác không?

Phân tích thu nhập theo chiều ngang

Bạn có thể muốn thực hiện phân tích thu nhập theo chiều ngang, so sánh doanh thu và chi phí của kỳ trước với những con số gần đây hơn. 

Ví dụ, bạn có thể muốn xem toàn bộ báo cáo thu nhập của công ty trong các năm 2023 và 2022, thậm chí là mức trung bình 5 năm gần đây, để tìm kiếm xu hướng. Bạn thậm chí có thể so sánh những xu hướng này với xu hướng của các đối thủ cạnh tranh.

Tuy nhiên, phân tích thu nhập theo chiều ngang có thể bị hạn chế nếu thời kỳ gốc là một thời điểm bất thường. Hoặc các khoảng thời gian so sánh quá hẹp để cung cấp bức tranh đầy đủ. 

Chẳng hạn, khi so sánh hai quý liên tiếp, cần lưu ý rằng có thể có xu hướng bán hàng và/hoặc chi phí theo mùa. Vì lý do này, nhiều nhà phân tích sẽ so sánh một quý với cùng kỳ năm trước để đánh giá xu hướng hàng quý.

Phân tích thu nhập theo chiều dọc

Phân tích thu nhập theo chiều dọc sẽ hữu ích nếu bạn muốn biết bao nhiêu phần trăm doanh thu được chi cho các khoản chi khác nhau. Công cụ này hiển thị từng chi phí theo tỷ lệ phần trăm của tổng doanh thu. 

Ví dụ, nếu một công ty có doanh thu 100.000 USD và chi 5.000 USD cho quảng cáo, thì công ty đó sẽ chi 5% doanh thu cho quảng cáo. Bạn có thể so sánh tỷ lệ phần trăm này với các công ty khác trong cùng ngành, ví dụ 5% có vẻ là số tiền hợp lý để chi cho quảng cáo cho đến khi bạn nhận ra rằng các công ty khác trong cùng ngành thường chỉ chi 2%.

Mỗi thành phần trong báo cáo thu nhập có thể kể một câu chuyện riêng. Nếu bạn xem xét báo cáo thu nhập của một công ty trong vài năm - bao gồm cả báo cáo quý và báo cáo năm - bạn sẽ có được một bức tranh rõ ràng hơn về tình hình hoạt động của công ty.

Những tỷ lệ quan trọng trong báo cáo

Ngoài việc phân tích thu nhập theo chiều dọc và chiều ngang, dưới đây là một số tỷ lệ quan trọng cần xem xét:

• Tỷ suất lợi nhuận gộp (lợi nhuận gộp chia cho doanh thu thuần) cho thấy tỷ lệ phần trăm doanh thu được giữ lại trong hoạt động kinh doanh sau khi trừ chi phí trực tiếp để sản xuất hàng hóa. Tỷ suất này có thể khác nhau giữa các ngành. Vì vậy việc so sánh tỷ suất lợi nhuận gộp của một công ty với các công ty cùng ngành có thể rất hữu ích.
• Biên lợi nhuận hoạt động (thu nhập hoạt động chia cho doanh thu thuần) cho thấy tỷ lệ phần trăm doanh thu được công ty giữ lại sau khi chỉ thanh toán chi phí hoạt động.
• Tỷ suất lợi nhuận (thu nhập ròng chia cho doanh thu thuần) cho thấy tỷ lệ phần trăm doanh thu được công ty giữ lại sau khi thanh toán tất cả các chi phí, bao gồm cả lãi và thuế.
• Tỷ lệ số lần lãi thu được (TIE) (thu nhập hoạt động hoặc EBIT chia cho chi phí lãi vay) có thể giúp bạn xác định khả năng trả nợ của công ty.

Báo cáo thu nhập cho biết điều gì về một công ty?

Báo cáo thu nhập chỉ cung cấp thông tin về doanh thu và lợi nhuận của công ty, nhưng không phản ánh toàn bộ bức tranh tài chính rõ nét. 

Để có được bức tranh đầy đủ, bạn cần xem xét các thông tin khác như tiền mặt, hàng tồn kho, thiết bị, cũng như các khoản nợ của công ty. Những thông tin này có thể được tìm thấy trong bảng cân đối kế toán.

Nếu đang xem xét đầu tư vào cổ phiếu của một công ty, bạn cần thêm thông tin về giá cổ phiếu để thực hiện phân tích cơ bản. Hầu hết các công ty môi giới và nhà cung cấp dữ liệu trực tuyến sẽ cung cấp các tỷ số tài chính cần thiết để đánh giá giá trị cổ phiếu.

Kết luận

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của một công ty cung cấp thông tin quan trọng về cách công ty kiếm tiền và tiêu tiền trong một khoảng thời gian nhất định. Bạn có thể tìm hiểu sâu hơn về tình hình hoạt động của một doanh nghiệp bằng cách phân tích báo cáo thu nhập của họ và tính toán các tỷ lệ quan trọng. 

So sánh báo cáo thu nhập của một công ty qua nhiều năm có thể giúp nhà đầu tư xác định các xu hướng. Thông qua nhà môi giới trực tuyến, bạn cũng có thể tìm thấy các tỷ lệ thường được sử dụng, giúp dễ dàng theo dõi chúng.

Các công ty niêm yết công khai phải nộp báo cáo định kỳ cho Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC). Bạn có thể truy cập các báo cáo này thông qua phần quan hệ nhà đầu tư trên trang web của công ty hoặc cơ sở dữ liệu SEC EDGAR. Ngoài ra, bạn cũng có thể theo dõi các cuộc gọi báo cáo thu nhập hàng quý của công ty để nắm bắt quan điểm của giám đốc điều hành về tình hình kinh doanh hiện tại.

Việc theo dõi tình hình tài chính của công ty là rất quan trọng, không chỉ trước khi đầu tư mà còn phải liên tục thực hiện. Nếu có bất kỳ thay đổi nào khiến khoản đầu tư không còn phù hợp với mục tiêu và khả năng chấp nhận rủi ro của bạn, đã đến lúc bạn cần phải cân nhắc việc tiếp tục rót vốn hay không.

Duy Thanh