Tổng thống Trump thăm Trung Đông: Dầu mỏ, thương mại và tham vọng hạt nhân lên bàn nghị sự

Vào ngày 13/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ chính thức công du Trung Đông, với các điểm dừng tại Ả Rập Saudi, Qatar và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), trong bối cảnh khu vực đang trải qua nhiều biến động địa chính trị.

Chuyến thăm lần này mang nhiều kỳ vọng và ẩn chứa những toan tính lớn, với trọng tâm là đàm phán ngừng bắn Israel-Gaza, thương mại, đầu tư, xuất khẩu chip bán dẫn tiên tiến và các chương trình hạt nhân dân sự.

Thương mại, dầu mỏ và liên minh chiến lược

Một trong những nội dung được chú ý là khả năng gỡ bỏ thuế nhập khẩu 10% đối với nhôm và thép do Trump áp đặt trước đây. Điều này có thể mang lại lợi ích cho các nước vùng Vịnh – những quốc gia đang xuất khẩu các mặt hàng này sang Mỹ, dù tỷ trọng trong GDP là nhỏ.

Mối quan hệ giữa Trump và các nước vùng Vịnh, đặc biệt là UAE và Ả Rập Saudi, vốn đã khăng khít từ nhiệm kỳ đầu. Nhiều dự án bất động sản liên quan đến gia đình Trump đang được triển khai tại khu vực này, điều khiến dư luận lo ngại về xung đột lợi ích tiềm ẩn trong các thỏa thuận thương mại mới – điều mà Trump nhiều lần bác bỏ.

Wall Street, AI và sự trỗi dậy công nghệ vùng Vịnh

Ngày 13/5, Riyadh sẽ tổ chức Diễn đàn Đầu tư Mỹ - Ả Rập Saudi, quy tụ hàng loạt "ông lớn" từ Phố Wall và Thung lũng Silicon như: Larry Fink (CEO BlackRock), Alex Karp (CEO Palantir), lãnh đạo Citigroup, IBM, Qualcomm, Alphabet, Franklin Templeton... và cả đặc phái viên AI & tiền số của Nhà Trắng – David Sacks.

Các nước vùng Vịnh đã đầu tư mạnh vào hạ tầng AI nhằm trở thành trung tâm công nghệ toàn cầu. Vì vậy, quy định xuất khẩu chip bán dẫn tiên tiến của Mỹ – từng bị siết dưới thời Biden – sẽ là đề tài nóng. Chính quyền Trump mới đây tuyên bố sẽ bãi bỏ "quy tắc khuếch tán AI" và thay bằng chính sách mới nhằm "giải phóng đổi mới Mỹ và bảo đảm vị thế AI toàn cầu."

G42 – công ty AI hàng đầu tại UAE – đã chủ động cắt quan hệ với doanh nghiệp Trung Quốc và hợp tác với Microsoft (đơn vị đã đầu tư 1,5 tỷ USD vào G42).

Hạt nhân dân sự và tham vọng mới của Ả Rập Saudi

Chuyến công du còn có thể đánh dấu bước ngoặt trong hợp tác hạt nhân dân sự giữa Mỹ và Ả Rập Saudi. Vương quốc này đang thúc đẩy chương trình hạt nhân hòa bình và mong muốn được Mỹ hỗ trợ kỹ thuật và phê duyệt.

Trước đây, Washington yêu cầu Riyadh bình thường hóa quan hệ với Israel để đổi lấy hợp tác hạt nhân. Tuy nhiên, theo nhiều nguồn tin, yêu cầu này có thể sẽ được Trump điều chỉnh trong chuyến thăm lần này.

Đàm phán ngừng bắn Israel – Gaza và nguy cơ địa chính trị

Trump khẳng định mong muốn kết thúc chiến sự tại Gaza, song gây tranh cãi khi tuyên bố Mỹ có thể "kiểm soát Dải Gaza" – vùng đất ông gọi là "bất động sản chiến lược". Các lãnh đạo Ả Rập đã chỉ trích mạnh mẽ phát biểu này.

Một lệnh ngừng bắn tạm thời kéo dài 21 ngày đang được Mỹ thúc đẩy, trong khi Israel liên tiếp mở rộng chiến dịch quân sự tại Gaza.

Chuyên gia Greg Branch tại UAE nhận định: “Nếu phản ứng từ thế giới Ả Rập được đưa ra, thì đây chính là thời điểm. Tuy nhiên, các trao đổi sẽ diễn ra kín đáo và kéo dài, hơn là có tác động tức thì về kinh tế vĩ mô.”

Dầu mỏ, ngân sách và áp lực tài chính

Trump từ lâu đã yêu cầu OPEC – do Ả Rập Saudi dẫn dắt – bơm thêm dầu để hạ giá nhiên liệu cho người tiêu dùng Mỹ. Hiện Saudi đang tăng sản lượng, nhưng nếu giá dầu tiếp tục giảm, họ có thể phải điều chỉnh lại chính sách để cứu ngân sách quốc gia.

Bối cảnh đó khiến yếu tố tài chính và đầu tư từ Mỹ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết đối với Riyadh. Saudi từng cam kết đầu tư 600 tỷ USD vào Mỹ trong nhiệm kỳ của Trump, song đồng thời cũng phải chi tiêu khổng lồ cho chương trình "Tầm nhìn 2030".

Chi phí công, giá dầu thấp và thâm hụt ngân sách đang khiến Saudi cần thêm sự hỗ trợ tài chính từ Mỹ để tiếp tục theo đuổi các mục tiêu phát triển.

Kết luận

Chuyến thăm Trung Đông lần này của Trump không chỉ là bước đi chính trị – ngoại giao quan trọng, mà còn là bàn đạp cho các chiến lược thương mại, năng lượng, công nghệ và hạt nhân mang tính dài hạn. Trong một thế giới đầy biến động, kết quả của chuyến công du này có thể định hình lại cục diện địa chính trị và quan hệ Mỹ – vùng Vịnh trong thập kỷ tới.

Giữ vững lợi thế đầu tư với những cập nhật thị trường liên tục từ InfoFinance – hãy theo dõi ngay hôm nay.

Theo CNBC