Phố Wall rơi vào đợt bán tháo mạnh vào ngày thứ Ba, nối tiếp đà lao dốc cuối tuần trước, khi căng thẳng thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc lại bùng lên sau loạt động thái từ Bắc Kinh.
Chỉ số Dow Jones Industrial Average mất 504 điểm (khoảng 1,1 %), trong khi S&P 500 giảm 1,3 % và Nasdaq Composite mất gần 2 %. Các cổ phiếu công nghệ – đặc biệt là nhóm AI từng kéo thị trường – cũng chịu tổn thất nặng: Nvidia giảm gần 4 %, Tesla mất 3,8 %, Oracle mất 4,3 %.
Mặc dù nhiều công ty lớn như J&J, JPMorgan Chase hay Wells Fargo công bố kết quả kinh doanh vượt kỳ vọng, nhưng dòng chảy rủi ro và biến động tâm lý vẫn chi phối thị trường.
Trung Quốc đã áp đặt kiểm soát chặt hơn đối với xuất khẩu khoáng sản đất hiếm (rare earths) sang Mỹ, kiểm soát các linh kiện có chứa tỷ trọng nhỏ trong sản phẩm nhập khẩu và hạn chế chuyển giao công nghệ sản xuất từ các doanh nghiệp nước ngoài.
Điều này đặt ra rào cản mới đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, khi nhiều ngành công nghiệp – từ ô tô điện, điện tử đến quốc phòng – phụ thuộc vào nguồn cung đất hiếm từ Trung Quốc.
Trung Quốc cũng đưa ra các biện pháp trừng phạt nhắm vào 5 công ty con của tập đoàn Hanwha Ocean (Hàn Quốc) tại Hoa Kỳ, cấm các tổ chức và cá nhân trong Trung Quốc làm ăn với những doanh nghiệp này. Lý do được cho là nhằm tăng cường an ninh quốc gia.
Đáp lại, chính quyền Mỹ mạnh mẽ lên tiếng. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho rằng hành động của Trung Quốc là dấu hiệu cho thấy “yếu thế kinh tế” và rằng Bắc Kinh muốn kéo cả thế giới theo họ.
Chỉ số Cboe Volatility Index (VIX) – thường được gọi là thước đo nỗi sợ của Phố Wall – đã vượt mức đóng cửa của phiên thứ Sáu trước đó, đo lường tâm lý lo ngại gia tăng. VIX từng chạm hơn 22 – mức cao nhất trong 4 tháng.
Động thái này cho thấy nhà đầu tư bắt đầu mua quyền chọn bảo vệ (hedging) như biện pháp phòng ngừa rủi ro nếu cuộc chiến thương mại kéo dài.
Nhóm cổ phiếu AI từng dẫn dắt đà tăng của thị trường nay lại là những mã thiệt hại nặng nhất, khi rủi ro thương chiến cộng hưởng với kỳ vọng chính sách tiền tệ làm giảm lực đẩy.
Cùng lúc, việc Trung Quốc siết chặt xuất khẩu khoáng sản cũng ảnh hưởng tâm lý đầu tư vào các ngành công nghiệp công nghệ cao.
Vài ngày trước, Tổng thống Trump có lúc “hạ giọng” — đăng bài trên mạng xã hội rằng “Đừng lo lắng về Trung Quốc, mọi thứ sẽ ổn.” Điều này đã giúp thị trường bật hồi phục vào ngày thứ Hai, khi Dow và S&P 500 đều tăng hơn 1 %.
Tuy nhiên, bước vào phiên thứ Ba, khi những biện pháp cứng rắn mới từ Trung Quốc xuất hiện, phản ứng bán tháo trở lại, cho thấy rằng tâm lý dễ bị lung lay tùy theo luồng tin tức.
Ulrike Hoffmann-Burchardi, Giám đốc mảng cổ phiếu toàn cầu tại UBS, nhận định:
“Chính sách thương mại vẫn là yếu tố chủ đạo của thị trường tài chính Mỹ năm nay… Với lập trường cứng rắn từ cả hai phía, chúng tôi dự đoán biến động cổ phiếu sẽ gia tăng đến cuối tháng. Tuy vậy, lịch sử các cuộc gặp Trump – Tập cho thấy thường có các thỏa hiệp mang tính chiến thuật. Dù vậy, sự tương tranh giữa khoáng sản đất hiếm và phí vận tải biển vẫn có thể quyết định kết quả cuối.”
Nếu Trung Quốc tiếp tục siết chặt xuất khẩu hoặc áp thuế bổ sung, thị trường có thể tiếp tục chịu áp lực, đặc biệt nhóm công nghệ và chuỗi cung ứng cao.
Dù căng thẳng leo thang, vẫn có khả năng hai bên sẽ chủ động hạ nhiệt bằng cách nhượng bộ một vài điểm nhỏ để giữ mặt trận đàm phán. Theo UBS, “các thỏa thuận mang tính chiến thuật” đã từng xuất hiện sau các thời điểm leo thang trong quá khứ.
Nếu Cục Dự trữ Liên bang (Fed) có động thái mạnh, không nới lỏng sớm như kỳ vọng, thị trường tài sản rủi ro có thể bị ảnh hưởng. Ngoài ra, nếu đồng USD mạnh lên, các cổ phiếu định giá bằng USD cũng chịu áp lực.
1. Vì sao Dow giảm mạnh trong khi nhiều công ty công bố lợi nhuận tốt?
Dù kết quả doanh thu vượt kỳ vọng có thể tốt, nhưng thị trường chịu ảnh hưởng lớn từ tâm lý rủi ro và luồng tin tức về thương chiến, khiến nhà đầu tư bán ròng để giảm rủi ro.
2. Việc Trung Quốc kiểm soát đất hiếm ảnh hưởng ra sao tới chuỗi cung ứng toàn cầu?
Đất hiếm là nguyên liệu quan trọng trong nhiều ngành (điện tử, ô tô điện, quốc phòng). Kiểm soát xuất khẩu có thể tạo đứt gãy chuỗi sản xuất hoặc đẩy chi phí nguyên liệu lên cao.
3. Liệu có thể xảy ra thỏa thuận tạm thời giữa Mỹ và Trung Quốc?
Có. Dù căng thẳng leo thang, lịch sử thể hiện rằng sau giai đoạn căng thẳng thường có các cam kết giảm leo thang mang tính chiến thuật từ cả hai bên.
4. Nhà đầu tư nên làm gì trong giai đoạn biến động này?
Tăng trọng tâm quản trị rủi ro, giữ vị thế bảo vệ.
Hạn chế “đặt cược lớn” vào cổ phiếu mang tính chu kỳ cao.
Theo dõi sát các tin tức và quyết định chính sách từ Mỹ – Trung và Fed.
Tiếng Việt
English
