Tập đoàn Siam Cement Group (SCG) – một trong những "đại gia" công nghiệp hàng đầu Thái Lan – đang chuẩn bị tái khởi động tổ hợp hóa dầu Long Sơn trị giá 5.4 tỷ USD tại Việt Nam trong tháng 8/2025, sau gần một năm tạm dừng sản xuất. Động thái này không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chiến lược hoạt động của SCG tại khu vực, mà còn phản ánh cách các tập đoàn đa quốc gia thích ứng linh hoạt trước áp lực từ các chính sách thuế quan ngày càng phức tạp của Mỹ.
Tổ hợp hóa dầu Long Sơn, tọa lạc gần TP.HCM, từng được SCG kỳ vọng sẽ trở thành "trung tâm sản xuất ethylene" tại Đông Nam Á. Tuy nhiên, sau khi chính thức vận hành thương mại vào cuối năm 2023, dự án này bất ngờ bị tạm dừng vào tháng 10/2024 do ảnh hưởng từ nguồn cung dư thừa đến từ Trung Quốc – yếu tố gây áp lực lớn lên biên lợi nhuận.
Khoản lỗ 304 triệu USD trong năm 2024 khiến ban lãnh đạo SCG phải đánh giá lại chiến lược vận hành. Tuy nhiên, đến nay, theo ông Sakchai Patiparnpreechavud – CEO SCG Chemicals – công ty đã sẵn sàng vận hành trở lại vào cuối tháng 8/2025, với kỳ vọng biên lợi nhuận có thể cải thiện khi giá dầu thô giảm.
“Chúng tôi không thể chắc chắn sẽ có lãi ngay, nhưng tiếp tục đóng cửa nhà máy sẽ khiến chi phí tích lũy ngày một lớn,” ông Sakchai phát biểu trong cuộc họp báo mới đây.
Ngoài ra, việc tái khởi động lần này còn nhằm mục tiêu chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi công nghệ từ naphtha sang ethane – một loại nguyên liệu có chi phí thấp hơn, được kỳ vọng sẽ trở thành “yếu tố thay đổi cuộc chơi” trong dài hạn.
Một yếu tố quan trọng khác giúp SCG tự tin tái khởi động tổ hợp Long Sơn là chính sách bảo hộ mới từ phía Chính phủ Việt Nam. Cụ thể, từ tháng 7/2025, Việt Nam đã áp thuế nhập khẩu 2% đối với một số loại polyethylene nhằm hỗ trợ các dự án hóa dầu trong nước. Điều này không chỉ giúp nâng cao tính cạnh tranh của sản phẩm nội địa mà còn tạo thêm dư địa lợi nhuận cho các nhà đầu tư như SCG.
Đáng lưu ý, polyethylene là một trong những sản phẩm đầu ra chính của Long Sơn, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng sản xuất nhựa, bao bì, vật liệu công nghiệp và tiêu dùng.
SCG hiện diện tại nhiều quốc gia Đông Nam Á, từ Thái Lan, Việt Nam, Indonesia cho đến Philippines. Riêng tại Indonesia – nền kinh tế lớn nhất khu vực – tập đoàn này nắm giữ 30% cổ phần của Chandra Asri Pacific, một công ty hóa dầu hàng đầu.
Theo CEO Thammasak Sethaudom, mạng lưới sản xuất phân bổ khắp ASEAN giúp SCG có khả năng xoay chuyển linh hoạt trước các biến động về chính sách thương mại. Khi Mỹ – dưới thời Tổng thống Trump – tăng cường áp thuế với hàng hóa nhập khẩu từ Đông Nam Á, SCG có thể điều chỉnh hoạt động sản xuất để tối ưu hóa chi phí và nguồn cung.
“Chúng tôi không phụ thuộc vào một quốc gia duy nhất, và đó chính là lợi thế cạnh tranh then chốt trong môi trường toàn cầu bất ổn hiện nay,” ông Thammasak nhấn mạnh.
Song song với lĩnh vực hóa chất, SCG cũng đang đẩy mạnh đầu tư vào các sản phẩm vật liệu xây dựng thân thiện môi trường. Trong tháng 8, tập đoàn này sẽ đưa vào vận hành một nhà máy xi măng công suất 8,000 tấn/ngày tại Việt Nam, hướng đến thị trường nội địa và xuất khẩu sang Mỹ, Australia và Canada.
Động thái này được đưa ra chỉ một ngày sau khi Tổng thống Trump ký sắc lệnh áp thuế quan 19% với hàng nhập khẩu từ Campuchia, Malaysia và Thái Lan. Lãnh đạo SCG kỳ vọng chính sách này sẽ tạo ra lợi thế tương đối cho Thái Lan – quốc gia có quan hệ thương mại “thuận lợi hơn” với Mỹ – từ đó gián tiếp hỗ trợ các doanh nghiệp có mạng lưới khu vực như SCG.
Trong 6 tháng đầu năm 2025, SCG ghi nhận doanh thu hợp nhất đạt 249 tỷ Baht (tương đương khoảng 6.9 tỷ USD), giảm nhẹ 1% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, EBITDA lại tăng 5% lên mức 30.3 tỷ Baht, phản ánh phần nào nỗ lực kiểm soát chi phí vận hành.
Đặc biệt, lợi nhuận ròng tăng gấp đôi lên 18.4 tỷ Baht – chủ yếu nhờ một khoản thu bất thường từ việc tái cấu trúc mảng hóa chất. Nếu không tính khoản lợi nhuận đặc biệt này, lợi nhuận cốt lõi của SCG giảm mạnh 47%, chỉ còn khoảng 3.2 tỷ Baht. Nguyên nhân chủ yếu đến từ chi phí khởi động lại nhà máy Long Sơn và các khoản mất giá liên quan đến tồn kho.
Ban lãnh đạo SCG nhận định nửa cuối năm 2025 sẽ đầy thách thức, khi kinh tế toàn cầu và khu vực đối mặt với loạt rủi ro bao gồm thuế quan, bất ổn địa chính trị, và biến động giá năng lượng.
Ông Sakchai dự báo tình trạng dư cung hóa chất tại Đông Nam Á có thể kéo dài đến năm 2027–2028. Trong thời gian đó, các nhà sản xuất có chi phí cao và năng suất thấp sẽ bị buộc phải rút lui khỏi thị trường. Để trụ vững, SCG cho biết sẽ đẩy mạnh tự động hóa, ứng dụng AI, và tối ưu hóa vận hành nhằm kiểm soát chi phí chặt chẽ hơn.
“Chúng tôi cần đầu tư vào công nghệ, tự động hóa và dữ liệu để tăng năng lực cạnh tranh và duy trì vị thế dẫn đầu trong khu vực,” ông Thammasak kết luận.
Tiếng Việt
English
