Thị trường bán lẻ Trung Quốc đang chứng kiến một cuộc cạnh tranh giảm giá chưa từng có tiền lệ, kéo theo nhiều hệ lụy nghiêm trọng đối với doanh nghiệp, người tiêu dùng và toàn bộ nền kinh tế. Từ lợi ích ngắn hạn đến nguy cơ dài hạn, cuộc chiến này đặt ra bài toán sinh tồn cho cả thị trường.
Trong những năm gần đây, các ông lớn thương mại điện tử Trung Quốc như Alibaba, JD.com và Meituan đã đưa mô hình “bán lẻ tức thì” – giao hàng siêu tốc – trở thành một xu hướng tiêu dùng mới. Những cốc cà phê chỉ 10,9 nhân dân tệ, suất ăn sáng của McDonald’s hơn 26 tệ, hay bánh bao chỉ 13 tệ đều được giao tận tay người tiêu dùng trong chưa đầy một giờ.
Các chuyên gia dự báo, quy mô thị trường bán lẻ giao hàng siêu tốc của Trung Quốc có thể đạt 2.000 tỷ nhân dân tệ (279 tỷ USD) vào năm 2030. Để giành lấy miếng bánh thị phần này, các tập đoàn sẵn sàng “đốt” gần 200 tỷ nhân dân tệ (gần 28 tỷ USD) trong các chương trình trợ giá, bất chấp lợi nhuận bị xói mòn.
Tuy nhiên, hệ quả không nhỏ đã bắt đầu xuất hiện. Cổ phiếu Meituan và JD.com lần lượt giảm 22% và 10% chỉ trong năm 2025. Ước tính từ Nomura cho thấy JD.com đã lỗ hơn 10 tỷ nhân dân tệ chỉ trong quý II/2025 khi chen chân vào thị trường giao đồ ăn – lãnh địa vốn do Meituan nắm giữ.
Bất chấp thua lỗ, các nền tảng vẫn không dừng lại. Chuyên gia Ed Sander từ TechBuzzChina nhận định: “Cuộc cạnh tranh này là vì tương lai 5–10 năm tới. Họ tin rằng đây là cuộc chiến sinh tử cho vị thế của mình.”
Trong bối cảnh tiêu dùng truyền thống chững lại, tầng lớp trung lưu đòi hỏi tiện ích cao hơn và sự cạnh tranh từ doanh nghiệp ngoại tăng lên, các nền tảng buộc phải đầu tư mạnh vào AI, logistics và công nghệ. Tuy nhiên, mâu thuẫn ở chỗ nếu không giảm giá, họ mất thị phần; nhưng nếu tiếp tục giảm giá, họ đối mặt với thua lỗ kéo dài.
Không chỉ các ông lớn gặp khó, nhiều doanh nghiệp nhỏ, nhà bán lẻ và nhà hàng cũng đang lao đao. Họ gần như bị “xóa sổ lợi nhuận” vì mức giá thị trường quá thấp. Nhà hàng mất khách do người tiêu dùng chuyển sang mua online, trong khi chi phí vận hành vẫn cao.
Chưa kể, chất lượng dịch vụ trở nên khó kiểm soát, tình trạng lãng phí thực phẩm gia tăng vì tồn kho không tiêu thụ được. Tâm lý “mua chậm thì lỗ” cũng khiến người dân e ngại với các mặt hàng giá trị cao như ô tô.
Trước nguy cơ bất ổn, chính quyền Bắc Kinh đã ra tay. Hồi tháng 5/2025, Cục Quản lý Thị trường Nhà nước (SAMR) đã triệu tập các nền tảng lớn như JD.com, Meituan, Ele.me để cảnh báo về hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
Ngày 24/7, Ủy ban Phát triển và Cải cách Quốc gia (NDRC) công bố dự thảo sửa đổi luật giá, bổ sung điều khoản cấm các công ty buộc đối tác bán hàng dưới giá thành. Luật cũng cập nhật hành vi định giá không công bằng bằng cách sử dụng dữ liệu, thuật toán và công nghệ.
Thông điệp từ Bắc Kinh rất rõ ràng: Cuộc đua giảm giá nếu vượt ngoài tầm kiểm soát sẽ gây tổn hại tới hệ sinh thái kinh doanh và sức khỏe tài chính quốc gia.
Dù người tiêu dùng hiện nay đang được hưởng lợi từ giá rẻ và giao hàng nhanh, nhưng về dài hạn, hậu quả có thể rất lớn. Kỳ vọng giá giảm liên tục khiến hành vi mua sắm thiếu ổn định, chất lượng dịch vụ suy giảm, đồng thời đẩy nền kinh tế rơi vào nguy cơ giảm phát.
Theo ANZ, CPI của Trung Quốc có thể giảm 0,1% và PPI giảm 3% trong năm nay – mức giảm đầu tiên kể từ 2009. Giáo sư Bala Ramasamy tại Trường Kinh doanh Quốc tế Trung Quốc – châu Âu cho biết: “Một cuộc chiến giá cả không bao giờ có người chiến thắng. Chính phủ cần can thiệp vì lợi ích chung.”
Cuộc đua giảm giá của ngành bán lẻ Trung Quốc đang bước vào giai đoạn khốc liệt, với những hệ lụy không thể xem thường. Nếu không có chiến lược điều tiết hợp lý và thay đổi mô hình tăng trưởng, không chỉ doanh nghiệp mà cả người tiêu dùng và nền kinh tế đều sẽ là bên thua cuộc.
Tiếng Việt
English
