Kinh tế Mỹ suy giảm 0,3% trong quý I do chiến tranh thương mại của Trump gây gián đoạn doanh nghiệp

Nền kinh tế Mỹ đã suy giảm ở mức 0,3% theo tốc độ hàng năm trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 3/2025 — lần sụt giảm đầu tiên trong ba năm — khi các cuộc chiến thương mại do Tổng thống Donald Trump khởi xướng làm gián đoạn hoạt động kinh doanh. Tăng trưởng quý I bị kéo lùi bởi làn sóng nhập khẩu tăng vọt, khi các công ty Mỹ gấp rút đưa hàng hóa từ nước ngoài về trước khi các mức thuế khổng lồ của Trump có hiệu lực.

Mức giảm GDP trong quý I – tức tổng sản phẩm quốc nội, đại diện cho tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ của nền kinh tế – đã đảo chiều so với mức tăng 2,4% của ba tháng cuối năm 2024. Nhập khẩu tăng với tốc độ 41%, nhanh nhất kể từ năm 2020, khiến GDP giảm đến 5 điểm phần trăm. Chi tiêu tiêu dùng cũng giảm mạnh, chỉ tăng 1,8% so với mức 4% quý trước đó. Chi tiêu chính phủ liên bang giảm tới 5,1%.

Các chuyên gia được khảo sát bởi FactSet kỳ vọng GDP sẽ tăng nhẹ 0,8%, nhưng nhiều người lại dự đoán nền kinh tế có thể suy giảm.

Ngay sau khi báo cáo được công bố, thị trường tài chính Mỹ lao dốc. Chỉ số Dow Jones giảm 400 điểm ngay khi mở phiên, S&P 500 giảm 1,5%, trong khi Nasdaq Composite mất 2%.

Việc nhập khẩu tăng mạnh – mức cao nhất kể từ năm 1972 nếu không tính giai đoạn COVID-19 – được cho là sẽ đảo chiều trong quý II, giúp loại bỏ yếu tố kéo lùi GDP. Nhà kinh tế Paul Ashworth từ Capital Economics dự đoán tăng trưởng quý II sẽ phục hồi lên 2%.

Dù thâm hụt thương mại kéo giảm GDP về mặt toán học, một số dữ liệu khác trong báo cáo lại cho thấy kinh tế Mỹ vẫn khá vững trong đầu năm. Một chỉ số đo lường sức mạnh nội tại của nền kinh tế, bao gồm chi tiêu tiêu dùng và đầu tư tư nhân (loại trừ xuất khẩu, tồn kho và chi tiêu chính phủ), đã tăng 3% trong quý I, nhỉnh hơn quý IV/2024.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo các mức thuế nhập khẩu khổng lồ của Trump, cùng cách áp dụng thiếu nhất quán, có thể khiến tăng trưởng giảm mạnh nửa cuối năm, thậm chí dẫn đến suy thoái.

Carl Weinberg – kinh tế trưởng tại High Frequency Economics – viết: “Chúng tôi cho rằng tình hình sẽ tồi tệ hơn trong nửa cuối năm nay. Sự bất ổn và thuế cao – vì thuế nhập khẩu chính là thuế gián tiếp – sẽ kéo GDP trở lại vùng âm vào cuối năm.”

Báo cáo GDP cũng cho thấy chỉ số giá tiêu dùng cá nhân (PCE) – thước đo lạm phát ưa thích của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) – tăng 3,6% trong quý I, so với 2,4% quý trước. Nếu loại trừ thực phẩm và năng lượng, PCE lõi tăng 3,5%, từ mức 2,6%. Fed đang nhắm đến mục tiêu lạm phát 2%.

Ryan Sweet từ Oxford Economics nhận xét: “Báo cáo GDP lần này cho thấy Fed đang ở thế khó. Họ phải cân nhắc giữa việc cắt giảm lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng hoặc giữ nguyên lãi suất để kiềm chế lạm phát.” Ông cho rằng kinh tế Mỹ gần như đình trệ trong quý I, trong khi lạm phát lại tăng nhanh — làm dấy lên lo ngại về stagflation (tình trạng đình trệ kèm lạm phát).

Tổng thống Trump kế nhiệm một nền kinh tế vững vàng, dù chịu lãi suất cao do Fed áp dụng trong năm 2022-2023 để kiềm chế lạm phát. Tuy nhiên, các chính sách thương mại thiếu nhất quán của ông, bao gồm mức thuế lên tới 145% đối với Trung Quốc, đang khiến doanh nghiệp bối rối, giá cả tăng cao và ảnh hưởng tiêu dùng.

Đảng Dân chủ nhanh chóng chỉ trích Trump vì làm gián đoạn nhiều năm tăng trưởng ổn định. Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren (bang Massachusetts) phát biểu: “Chỉ sau 100 ngày nhậm chức, các chính sách thuế ‘đèn đỏ – đèn xanh’ của ông Trump đã kéo nền kinh tế đi lùi, khi doanh nghiệp gấp rút tích trữ hàng hóa nhập khẩu trước ngày ‘diệt vong’ áp thuế.”

Ngoài ra, thị trường lao động – từng là trụ cột trong giai đoạn khủng hoảng đại dịch – đang có dấu hiệu suy yếu. Theo báo cáo của ADP hôm thứ Tư, khu vực tư nhân chỉ tạo thêm 62.000 việc làm trong tháng 4, bằng một nửa kỳ vọng và giảm mạnh so với mức 147.000 của tháng 3. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang thận trọng hơn trong tuyển dụng.

Các ngành như giáo dục, y tế, công nghệ thông tin và dịch vụ chuyên môn đều cắt giảm nhân sự. Nela Richardson – kinh tế trưởng tại ADP – nhận định: “Từ khóa của hôm nay là bất an. Rất khó để đưa ra quyết định tuyển dụng trong môi trường như vậy.”

Theo By  PAUL WISEMAN và CHRISTOPHER RUGABER