Chứng khoán phái sinh là gì? Những đặc điểm và phân loại

Hiện nay, chứng khoán phái sinh đã trở thành một phần không thể thiếu trong thị trường tài chính hiện đại. Loại chứng khoán này cung cấp các công cụ mạnh mẽ để đầu tư và quản lý rủi ro. Vậy chứng khoán phái sinh là gì? Công cụ này có những đặc điểm gì nổi bật? Để hiểu rõ hơn, hãy cùng InfoFX khám phá trong bài viết dưới đây.

Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh (Financial Derivative) là một loại công cụ tài chính được thể hiện dưới hình thức hợp đồng. Trong đó hợp đồng sẽ quy định quyền lợi và nghĩa vụ của các bên liên quan đối với việc thanh toán và chuyển giao một số lượng tài sản cơ sở nhất định. Các điều khoản của hợp đồng như mức giá và thời điểm thực hiện, đều được xác định từ trước và sẽ được thực hiện trong tương lai.

Định nghĩa chứng khoán phái sinh là gì?

Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh có thể bao gồm nhiều loại. Cần kể đến như hàng hóa nông sản, kim loại, cổ phiếu, trái phiếu,...

Chứng khoán phái sinh có đặc điểm gì?

Để hiểu rõ hơn về chứng khoán phái sinh, hãy cùng tìm hiểu một số đặc điểm nổi bật của loại công cụ tài chính này dưới đây:

• Giá trị hợp đồng phái sinh: Hợp đồng phái sinh không có giá trị riêng biệt mà giá trị của nó được dựa vào các tài sản cơ sở mà hợp đồng đề cập. Nói cách khác, giá trị của hợp đồng phụ thuộc hoàn toàn vào biến động của tài sản cơ sở.
• Tính đòn bẩy cao: Các nhà đầu tư khi giao dịch chứng khoán phái sinh sẽ dựa trên sự biến động giá của tài sản cơ sở trong tương lai. Điều này đồng nghĩa với việc nhà đầu tư có thể thu được lợi nhuận lớn nhưng đồng thời cũng phải đối mặt với rủi ro cao.
• Giá trị theo thời gian: Tất cả các hợp đồng phái sinh đều có thời hạn cụ thể được quy định trong hợp đồng. Các bên tham gia phải thực hiện nghĩa vụ của mình đúng theo thỏa thuận trong khoảng thời gian đã định.
• Thời hạn hợp đồng: Thời gian hiệu lực của hợp đồng phái sinh được thỏa thuận giữa bên mua và bên bán. Chúng sẽ không bị ràng buộc bởi quy tắc hay quy định cụ thể nào.

Những đặc điểm nổi bật của chứng khoán phái sinh

Các loại chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh bao gồm 4 loại chính: Hồng đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng hoán đổi.

• Hợp đồng kỳ hạn: Đây là thỏa thuận giữa hai bên về việc mua hoặc bán một loại tài sản vào một thời điểm xác định trong tương lai với mức giá đã được ấn định từ trước.
• Hợp đồng tương lai: Là phiên bản chuẩn hóa của hợp đồng kỳ hạn. Hợp đồng tương lai được niêm yết và giao dịch trên các sàn chứng khoán.
• Hợp đồng quyền chọn: Cung cấp quyền, nhưng không bắt buộc, cho người nắm giữ để mua hoặc bán tài sản cơ sở tại một thời điểm cụ thể trong tương lai với mức giá đã định. Người bán hợp đồng có nghĩa vụ thực hiện giao dịch nếu người nắm giữ chọn thực hiện quyền. Hợp đồng quyền chọn bao gồm quyền chọn mua và quyền chọn bán.
• Hợp đồng hoán đổi: Là thỏa thuận giữa hai bên để trao đổi các dòng tiền từ các công cụ tài chính trong tương lai. Hợp đồng sẽ chỉ rõ thời điểm và cách tính toán các dòng tiền được hoán đổi.

Chứng khoán phái sinh bao gồm 4 loại chính

Ưu và nhược điểm của chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh cũng có một số ưu và nhược điểm riêng. Cụ thể:

Những ưu và nhược điểm của chứng khoán phái sinh

Ưu điểm

Những ưu điểm của chứng khoán phái sinh:

• Lợi nhuận từ cả hai chiều: Nhà đầu tư có thể thực hiện cả mua và bán khống, giúp giảm thiểu rủi ro khi thị trường không như dự đoán.
• Đòn bẩy cao: Giao dịch phái sinh thường yêu cầu ký quỹ thấp, giúp gia tăng khả năng sinh lợi nhanh chóng.
• Giao dịch liên tục: Khác với thị trường cổ phiếu, nhà đầu tư phái sinh có thể thực hiện giao dịch suốt cả ngày.
• Đa dạng công cụ: Các nhà đầu tư có thể chọn từ nhiều loại hợp đồng như kỳ hạn, quyền chọn, tương lai và hoán đổi.
• Bảo vệ đầu tư: Sử dụng phái sinh để phòng ngừa rủi ro cho tài sản và danh mục đầu tư.

Nhược điểm

Ngoài những ưu điểm kể trên thì chứng khoán phái sinh còn có một số nhược điểm như sau:

• Rủi ro cao: Giao dịch phái sinh có thể gây ra thua lỗ lớn nếu không có chiến lược hiệu quả hoặc thiếu kinh nghiệm.
• Ảnh hưởng từ nhiều yếu tố: Giá trị sản phẩm phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thuế, chi phí giao dịch và thời gian đáo hạn.
• Chi phí giao dịch cao: So với tài sản cơ sở, chi phí giao dịch phái sinh thường cao hơn.

Kết bài

Tóm lại, chứng khoán phái sinh là công cụ quan trọng trong việc đa dạng hóa danh mục đầu tư. Bên cạnh đó, công cụ này còn là giải pháp hữu hiệu để quản lý rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận. Với sự hiểu biết sâu sắc, bạn hoàn toàn có khả năng khai thác tối đa những cơ hội mà thị trường phái sinh mang lại. Hy vọng qua những chia sẻ của InfoFX, bạn sẽ những quyết định đầu tư thông minh. Chúc các bạn thành công.

Thu Hà