Đằng sau động thái “hạ nhiệt” của Trump: Thỏa hiệp tạm thời hay toan tính toàn cầu?

Tổng thống Trump phát tín hiệu “giảm nhiệt” căng thẳng thương mại với Trung Quốc sau khi đe dọa áp thêm 100% thuế. Liệu đây là bước ngoặt chiến lược?

Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung: Từ leo thang đến “hạ nhiệt” tạm thời

Thị trường toàn cầu đang dõi theo từng động thái của Tổng thống Mỹ Donald Trump sau khi ông bất ngờ đăng tải thông điệp “xoa dịu” căng thẳng thương mại với Trung Quốc vào sáng Chủ nhật. Chỉ hai ngày trước đó, chính ông là người khiến giới đầu tư lo lắng khi tuyên bố sẽ áp thêm mức thuế 100% lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc kể từ ngày 1/11/2025.

Trong bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump viết:

“Đừng lo về Trung Quốc, mọi thứ rồi sẽ ổn thôi! Chủ tịch Tập là người rất đáng kính, chỉ đang trải qua một thời điểm khó khăn. Ông ấy không muốn đất nước mình rơi vào suy thoái, và tôi cũng vậy. Nước Mỹ muốn giúp Trung Quốc, chứ không muốn gây hại.”

Thông điệp này, dù mang tính trấn an, lại được xem là nước cờ mang hai mặt: vừa “hạ nhiệt” tình hình, vừa là một tín hiệu cảnh báo mềm gửi đến Bắc Kinh sau nhiều ngày căng thẳng leo thang.

Từ căng thẳng leo thang đến tín hiệu hòa giải

Căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới bắt đầu bùng lên hôm thứ Sáu, khi Tổng thống Trump cáo buộc Trung Quốc có “hành vi thương mại cực kỳ hung hăng” sau khi Bắc Kinh công bố lệnh kiểm soát xuất khẩu mới, dự kiến có hiệu lực vào tháng tới.
Các hạn chế này, theo ông Trump, không chỉ ảnh hưởng đến Mỹ mà còn “gây tổn hại đạo đức trong cách Trung Quốc đối xử với các quốc gia khác.”

Cùng ngày, ông Trump đe dọa sẽ hủy cuộc gặp sắp tới với Chủ tịch Tập Cận Bình và cảnh báo về một “cuộc chiến thuế quan lớn chưa từng có” nếu Bắc Kinh không thay đổi lập trường.

Trung Quốc lập tức đáp trả bằng một loạt biện pháp trả đũa:

Áp thêm phí cảng đối với tàu hàng Mỹ.

Mở cuộc điều tra chống độc quyền với tập đoàn công nghệ Mỹ Qualcomm (QCOM).

Ngừng nhập khẩu đậu tương Mỹ, khiến nhiều nông dân Mỹ thiệt hại lớn.

Hạn chế xuất khẩu đất hiếm, nguồn nguyên liệu quan trọng trong sản xuất chip và năng lượng xanh.

Tuy nhiên, chỉ chưa đầy 48 giờ sau, Nhà Trắng lại phát đi thông điệp “giảm nhiệt” qua bài đăng của ông Trump và lời kêu gọi của Phó Tổng thống JD Vance, người yêu cầu Bắc Kinh “chọn con đường lý trí” để tránh làm tổn hại quan hệ song phương.

Những động thái mới nhất từ Washington

Hiện tại, chính quyền Trump cho biết vẫn duy trì kế hoạch áp thuế 100% vào đầu tháng 11, song khẳng định thời điểm này có thể được điều chỉnh tùy vào phản ứng của Trung Quốc.

Ngoài ra, Washington cũng sẽ triển khai hạn chế xuất khẩu phần mềm chiến lược sang Bắc Kinh cùng thời điểm, nhằm kiểm soát chặt hơn các công nghệ “nhạy cảm” có nguy cơ bị sử dụng cho mục đích quân sự.

Bên cạnh đó, Tòa án Tối cao Mỹ dự kiến sẽ xem xét tính hợp pháp của gói thuế quan “có đi có lại” mà ông Trump ban hành trước đó. Nếu bị phán quyết là vi phạm luật thương mại, quyết định này có thể làm lung lay toàn bộ chiến lược thuế quan mà Washington áp dụng trong suốt hai năm qua.

Một số loại thuế mới cũng bắt đầu có hiệu lực:

Thuế 145% đối với một số mặt hàng từ Trung Quốc sẽ được tạm hoãn đến 10/11 để hai bên tiếp tục đàm phán.

Thuế với tủ bếp, đồ gỗ nội thất đã có hiệu lực từ 1/10.

Thuế lên gỗ và các sản phẩm gỗ khác sẽ bắt đầu từ 14/10.

Tạm dừng miễn thuế hàng hóa từ Mexico cũng sẽ kết thúc vào đầu tháng tới.

Thị trường phản ứng ra sao?

Ngay sau khi ông Trump phát tín hiệu “giảm nhiệt”, chứng khoán Mỹ tăng mạnh trong phiên giao dịch đầu tuần.

Dow Jones tăng gần 0,9%,

S&P 500 tăng 1,3%,

Nasdaq tăng tới 1,8%,
phản ánh tâm lý lạc quan của nhà đầu tư rằng căng thẳng thương mại Mỹ - Trung có thể không leo thang như lo ngại trước đó.

Tuy nhiên, giới phân tích vẫn tỏ ra thận trọng. Một số chuyên gia cho rằng đây có thể chỉ là “cú hích tạm thời”, bởi rủi ro chính trị và thuế quan vẫn còn đó. Việc ông Trump “xuống giọng” có thể chỉ là động tác chiến lược nhằm tạo dư địa cho các cuộc đàm phán song phương sắp tới.

Thế giới theo dõi sát sao diễn biến mới

Các đối tác thương mại lớn của Mỹ, bao gồm Liên minh châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc, đang theo dõi chặt chẽ tình hình. Một số quốc gia bày tỏ lo ngại rằng mâu thuẫn Mỹ - Trung kéo dài có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực chip bán dẫn và công nghệ cao.

Trong khi đó, doanh nghiệp Mỹ cũng đang tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng, chuyển hướng sản xuất sang các nước Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan và Indonesia để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc.

Tương lai quan hệ thương mại Mỹ - Trung: Hòa hay tiếp tục đấu?

Các chuyên gia kinh tế nhận định, hành động “xuống nước” của ông Trump không đồng nghĩa với việc căng thẳng thương mại đã kết thúc. Thay vào đó, đây có thể là bước đi mang tính chiến thuật nhằm tạo dư địa đàm phán trước bầu cử tổng thống Mỹ năm 2026.

Việc áp thuế 100% vẫn đang được duy trì như một công cụ gây áp lực, trong khi Mỹ vẫn giữ quyền điều chỉnh lịch trình tùy theo phản ứng từ Bắc Kinh.
Nếu hai bên không đạt được thỏa thuận, giới phân tích cảnh báo thị trường tài chính toàn cầu có thể đối mặt một đợt biến động lớn tương tự năm 2019.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Vì sao Tổng thống Trump muốn áp thêm 100% thuế với hàng hóa Trung Quốc?
→ Ông Trump cho rằng Bắc Kinh có hành vi thương mại “hung hăng” và đang áp đặt kiểm soát xuất khẩu bất lợi cho Mỹ, buộc Washington phải đáp trả.

2. Liệu thông điệp “giảm nhiệt” của ông Trump có nghĩa là Mỹ sẽ hoãn áp thuế?
→ Chưa chắc. Ông Trump chỉ nói thời điểm áp thuế có thể điều chỉnh tùy vào phản ứng của Trung Quốc.

3. Thị trường chứng khoán phản ứng thế nào sau tuyên bố của ông Trump?
→ Các chỉ số chính của Phố Wall đều tăng mạnh, thể hiện tâm lý lạc quan của nhà đầu tư rằng chiến tranh thương mại có thể “giảm nhiệt”.

4. Điều gì sẽ xảy ra nếu Tòa án Tối cao Mỹ bác bỏ chính sách thuế của ông Trump?
→ Chiến lược thuế quan của Nhà Trắng có thể bị gián đoạn, đồng thời buộc Washington phải tìm hướng đi mới trong quan hệ thương mại toàn cầu.