Thị trường IPO Thụy Điển bùng nổ: Bài học nào cho châu Âu?

Trong khi những trung tâm tài chính lớn của châu Âu như London, Frankfurt và Paris đang phải đối mặt với tình trạng “khô hạn” các thương vụ niêm yết, thì Sở Giao dịch Chứng khoán Stockholm lại nổi lên như điểm nóng IPO hàng đầu châu lục.

Tính từ đầu năm 2025, các công ty niêm yết tại Thụy Điển đã huy động gần 2 tỷ USD, cao gấp tám lần so với London và vượt xa các trung tâm khác như Madrid, Zurich và Frankfurt, theo số liệu từ FactSet do CNBC tổng hợp.

Hai thương vụ IPO sắp tới từ Verisure (gã khổng lồ an ninh gia đình) và NOBA (ngân hàng cho vay Bắc Âu) càng làm nổi bật xu hướng này. Các chuyên gia nhận định, đây không phải là “cơn sốt nhất thời” mà là kết quả của quá trình tích lũy hàng thập kỷ.

Văn hóa đầu tư cổ phiếu ăn sâu vào đời sống

Thành công của Thụy Điển phần lớn nhờ vào một nền tảng hiếm có ở châu Âu: “văn hóa cổ phiếu” ăn sâu trong xã hội, sự đa dạng của nguồn vốn trong nước và môi trường pháp lý hỗ trợ.

“Ở Stockholm, bạn có thể bắt chuyện với tài xế taxi, và anh ấy sẽ kể cho bạn về khoản đầu tư mới nhất của mình,” Jens Plenov, Giám đốc thị trường vốn cổ phần tại DNB Carnegie, chia sẻ. “Đó là một hệ sinh thái mà bạn sẽ khó tìm thấy ở nơi khác tại châu Âu.”

Theo thống kê Eurostat, 70% tài sản hộ gia đình tại Thụy Điển được đầu tư vào cổ phiếu, so với mức trung bình 59% của Liên minh châu Âu. Khoảng 7/10 người dân nắm giữ quỹ đầu tư, và chỉ giữ khoảng 10% tài sản tài chính dưới dạng tiền mặt hoặc tiền gửi ngân hàng — mức thấp nhất châu Âu.

Chính sách nhà nước: Đòn bẩy quan trọng

Nền tảng văn hóa đầu tư này không tự nhiên mà có, mà được thúc đẩy nhờ chính sách nhà nước xuyên suốt nhiều thập kỷ.

1958: Quỹ đầu tư đầu tiên tại Thụy Điển được ra mắt.

1978: Chính phủ giới thiệu quỹ tiết kiệm có ưu đãi thuế, khởi đầu cho làn sóng đầu tư đại chúng.

2012: Ra mắt Tài khoản Tiết kiệm Đầu tư (Investment Savings Account), giúp người dân dễ dàng đầu tư vào chứng khoán.

Nhờ những bước đi này, người dân Thụy Điển dần quen với việc chấp nhận rủi ro cổ phiếu thay vì an toàn với trái phiếu.

Ngược lại, tại Anh, nhiều quỹ hưu trí bị buộc phải giảm rủi ro trong danh mục, dẫn đến việc một số quỹ như ITV hoàn toàn không nắm giữ cổ phiếu.

Vai trò của vốn trong nước và quỹ đầu tư

Một yếu tố khác giúp Thụy Điển thành công chính là nguồn vốn nội địa mạnh mẽ. Các nhà đầu tư trong nước thường đóng vai trò nền tảng cho mọi thương vụ IPO, từ quy mô nhỏ đến lớn.

Các quỹ đầu tư tư nhân cũng đã thích nghi với “luật chơi” mới: để IPO thành công, họ cần chừa lại lợi ích cho nhà đầu tư đại chúng thay vì tối đa hóa giá trị ngay lập tức.

CEO của EQT, Per Franzen, cho biết công ty ông luôn chuẩn bị cho các doanh nghiệp trong danh mục ở trạng thái “IPO-ready” nhằm tối đa hóa lựa chọn thoái vốn. Điển hình là thương vụ IPO thành công của Galderma, mang lại lợi nhuận khổng lồ cho EQT khi giá cổ phiếu tăng hơn 125% kể từ tháng 3/2024.

Thị trường IPO Thụy Điển: Tín hiệu lạc quan nhưng thận trọng

Mặc dù huy động gần 2 tỷ USD trong năm 2025 là con số ấn tượng, nhưng nó vẫn còn cách xa kỷ lục 11,5 tỷ USD năm 2021 — thời điểm bùng nổ IPO toàn cầu.

Các nhà đầu tư, sau khi chịu nhiều thiệt hại vì giai đoạn sụt giảm hậu 2021, đang trở nên thận trọng hơn. Họ tập trung vào doanh nghiệp có bề dày thành tích và triển vọng lợi nhuận rõ ràng.

“Ở giai đoạn đầu của chu kỳ IPO, nhà đầu tư chọn lọc rất kỹ, tập trung vào khả năng tăng trưởng bền vững,” đại diện SEB, ông Fharm, nhận định.

Tuy nhiên, triển vọng vẫn tích cực. Ông Kasper Dichow từ Nordea cho rằng:
“Chúng tôi tin tưởng vào đường ống IPO trong 12 tháng tới. Năm 2026 hứa hẹn sẽ là một năm bùng nổ IPO không chỉ ở Thụy Điển mà trên toàn khu vực Bắc Âu.”