Thâm hụt ngân sách Mỹ tăng mạnh trong tháng 10 do ảnh hưởng của đợt đóng cửa chính phủ kéo dài, cùng chi phí lãi vay cao và niềm tin tiêu dùng lao dốc.

1. Thâm hụt ngân sách tăng vọt khi các khoản chi bị dồn ứ sau đóng cửa chính phủ

Bộ Tài chính Mỹ vừa công bố báo cáo tài khóa tháng đầu tiên của năm 2026 — bản báo cáo bị trì hoãn do chính phủ đóng cửa kéo dài 43 ngày. Kết quả cho thấy nền tài chính Mỹ đang chịu những hệ lụy nặng nề khi hàng loạt khoản chi bắt buộc, đặc biệt là lương nhân viên liên bang, bị chậm thanh toán và dồn lại ngay trong tháng 10.

Theo số liệu mới, thâm hụt ngân sách liên bang trong tháng 10 tăng lên 284 tỷ USD, cao hơn 27 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2024. Đây là mức thâm hụt đáng báo động, phản ánh sự gián đoạn kéo dài của bộ máy chính phủ và tác động dây chuyền đến các nghĩa vụ chi tiêu.

Sự đội lên của thâm hụt còn đến từ việc Mỹ quyết định chuyển 105 tỷ USD tiền phúc lợi từ tháng 11 sang tháng 10. Nếu loại trừ yếu tố mang tính kỹ thuật này, thâm hụt thực của tháng chỉ vào khoảng 180 tỷ USD, thấp hơn nhiều so với con số được công bố.

Tổng chi tiêu tháng 10 đạt 689 tỷ USD, tăng hơn 18% so với cùng kỳ năm ngoái — một phần lớn trong số này thực chất là chi tiêu của tháng 11 bị dồn vào.

Bộ Tài chính Mỹ cho biết hiện chưa có báo cáo đầy đủ về mức tiết giảm chi tiêu do hoãn thanh toán trong thời gian chính phủ đóng cửa, nhưng ước tính con số này rất nhỏ, dưới 5% tổng chi tháng. Dù vậy, theo quy định liên bang, toàn bộ khoản lương và nghĩa vụ tài chính bị hoãn phải được thanh toán đầy đủ sau khi chính phủ hoạt động trở lại, khiến áp lực chi tiêu dồn về cuối tháng càng nặng hơn.

2. Thu ngân sách lập kỷ lục mới nhưng không đủ bù đắp thâm hụt

Trái ngược với tình trạng chi tiêu phình to, nguồn thu ngân sách tháng 10 của Mỹ đạt 404 tỷ USD, mức cao nhất từng ghi nhận trong tháng này và tăng tới 24% so với năm 2024.

Động lực tăng trưởng mạnh nhất đến từ thuế quan, đạt mức kỷ lục 31,4 tỷ USD — cao gấp bốn lần cùng kỳ. Đây là kết quả trực tiếp từ chính sách thuế nhập khẩu mới do Tổng thống Donald Trump áp đặt kể từ tháng 1. Theo ông Trump, nguồn thu này sẽ tiếp tục “tăng vọt” khi doanh nghiệp Mỹ cạn dần lượng hàng dự trữ trước khi thuế có hiệu lực.

Tuy nhiên, không phải tổ chức nào cũng có cùng nhận định tích cực. Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) cảnh báo rằng một số thỏa thuận thương mại gần đây đã buộc họ phải điều chỉnh giảm 25% dự báo đóng góp của thuế quan vào việc cắt giảm thâm hụt trong 10 năm tới — từ 4.000 tỷ USD xuống còn khoảng 3.000 tỷ USD.

Ngoài thuế quan, thuế thu nhập cá nhân không khấu trừ đạt 80 tỷ USD, tăng tới 75% chủ yếu do cư dân California được gia hạn nộp thuế đến 15/10 vì ảnh hưởng của cháy rừng. Thuế thu nhập cá nhân khấu trừ cũng tăng 6%, đạt 279 tỷ USD.

Ngược lại, thuế doanh nghiệp chỉ giữ ở mức 18 tỷ USD, không tăng so với cùng kỳ, do tác động của các ưu đãi thuế theo đạo luật cắt giảm thuế mà đảng Cộng hòa thúc đẩy trước đó.

3. Chi phí lãi vay trở thành gánh nặng khi nợ chính phủ phình to

Một trong những điểm đáng lo ngại nhất trong báo cáo tháng 10 là chi phí lãi vay, đạt 104 tỷ USD, tăng 27% so với cùng kỳ. Mức lãi suất bình quân 3,36% — kết hợp với quy mô nợ công ngày càng lớn — khiến Mỹ phải dành một phần khổng lồ ngân sách cho việc trả lãi.

Khi lãi suất neo cao và nhu cầu vay nợ mới không ngừng tăng, gánh nặng chi phí lãi vay đang trở thành vấn đề tài khóa nan giải nhất của chính phủ Mỹ. Nhiều chuyên gia cảnh báo xu hướng này có thể trở thành “quả bom nổ chậm” nếu Fed giảm lãi suất chậm hơn dự kiến.

4. Niềm tin người tiêu dùng suy yếu — tín hiệu cảnh báo cho nền kinh tế

Song song những biến động tài khóa, dữ liệu kinh tế mới cho thấy niềm tin của người tiêu dùng Mỹ đang giảm mạnh. Theo khảo sát của Conference Board, chỉ số Niềm tin Tiêu dùng tháng 11 giảm xuống 88,7 điểm, mức thấp nhất kể từ tháng 4 và giảm đáng kể so với 95,5 điểm của tháng trước.

Hai chỉ số thành phần đều suy giảm:

Chỉ số Đánh giá Hiện tại giảm xuống 126,9 điểm

Chỉ số Kỳ vọng rơi xuống 63,2 điểm, đánh dấu 10 tháng liên tiếp dưới ngưỡng 80 — mức thường liên quan tới rủi ro suy thoái

Người dân Mỹ đang tỏ ra bi quan hơn về triển vọng thu nhập, việc làm và hoạt động kinh doanh trong nửa đầu năm 2026. Chỉ 27,6% số người được hỏi đánh giá thị trường việc làm là “dồi dào”, giảm so với 28,6% trong khảo sát trước.

Cùng thời điểm, báo cáo từ ADP cho biết khu vực tư nhân Mỹ đã mất trung bình 13.500 việc làm mỗi tuần trong 4 tuần kết thúc ngày 8/11 — càng làm gia tăng lo ngại về thị trường lao động đang suy yếu dần.

5. Bức tranh tài khóa Mỹ: Một điểm giao cắt giữa bất ổn và áp lực dài hạn

Dù nguồn thu ngân sách tăng mạnh, Mỹ vẫn đang đối mặt với một loạt thách thức tài khóa không dễ giải quyết. Sự dồn nén chi tiêu do đóng cửa chính phủ, chi phí lãi vay leo thang và mức thuế doanh nghiệp không tăng trưởng đang tạo ra một sự mất cân đối ngày càng rõ rệt.

Trong bối cảnh niềm tin tiêu dùng sụt giảm và thị trường lao động phát tín hiệu rủi ro, triển vọng tài khóa Mỹ trong những tháng tới có thể tiếp tục đối mặt nhiều biến động khó lường.

Câu hỏi thường gặp

1. Vì sao thâm hụt ngân sách tháng 10 của Mỹ tăng mạnh?

Do chi tiêu dồn lại sau đợt đóng cửa chính phủ 43 ngày và việc chuyển khoản phúc lợi từ tháng 11 sang tháng 10.

2. Thu ngân sách tháng 10 tăng mạnh nhờ yếu tố nào?

Chủ yếu nhờ thuế quan tăng kỷ lục và thuế thu nhập cá nhân được nộp muộn từ cư dân California.

3. Vì sao chi phí lãi vay trở thành gánh nặng lớn với Mỹ?

Vì lãi suất duy trì ở mức cao trong khi nợ chính phủ phình to, khiến khoản trả lãi hàng tháng tăng nhanh.

4. Niềm tin tiêu dùng giảm có ý nghĩa gì với nền kinh tế?

Đây là chỉ báo sớm cho thấy rủi ro suy thoái, phản ánh sự bi quan của người dân về thu nhập và thị trường việc làm.