Xuất khẩu Nhật Bản tháng 10 tăng 3,6%, cao hơn nhiều so với dự báo. Động lực chính đến từ châu Á và châu Âu trong khi thị trường Mỹ tiếp tục suy yếu. Bài phân tích chuyên sâu dưới đây lý giải toàn diện bức tranh thương mại của Nhật Bản.

Nhật Bản ghi nhận tăng trưởng xuất khẩu vượt kỳ vọng trong tháng 10: Tín hiệu tích cực giữa bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động

Dữ liệu mới công bố từ Bộ Tài chính Nhật Bản cho thấy xuất khẩu tháng 10 đã tăng 3,6% so với cùng kỳ năm trước, vượt xa mức dự đoán 1,1% của các chuyên gia do Reuters khảo sát. Đây là kết quả đáng chú ý trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang trải qua giai đoạn khó khăn kéo dài bởi lạm phát, suy giảm nhu cầu và biến động chính sách thương mại.

Dù vậy, đằng sau mức tăng trưởng tích cực này vẫn tồn tại nhiều thách thức. Sự suy yếu tại thị trường Mỹ – vốn là một trong những đối tác xuất khẩu quan trọng của Nhật Bản – đang tạo ra áp lực không nhỏ. Đồng thời, những căng thẳng ngoại giao trong khu vực châu Á cũng đặt ra các bài toán khó cho triển vọng thương mại trong thời gian tới.

Tăng trưởng vượt dự báo phản ánh nhu cầu ổn định hơn tại châu Á và châu Âu

Mức tăng 3,6% của tháng 10 cho thấy nhu cầu từ các đối tác thương mại chủ chốt của Nhật Bản đang có dấu hiệu phục hồi. Trong đó, châu Á ghi nhận mức tăng 4,2%, còn châu Âu đạt mức 8,8%. Đây là hai khu vực tạo động lực chính cho đà tăng trưởng của Nhật Bản trong tháng.

Những thị trường tại Đông Á như Trung Quốc, Hàn Quốc và Singapore tăng cường nhập khẩu linh kiện công nghệ, máy móc và thiết bị sản xuất. Trong khi đó, nhu cầu tại châu Âu được thúc đẩy bởi các ngành cần tái thiết nguồn cung như năng lượng tái tạo, công nghiệp chế tạo và thiết bị điện tử tiêu dùng.

Ngược lại, thị trường Bắc Mỹ lại suy giảm 2,7%. Trong đó, riêng thị trường Mỹ giảm 3,1%, tiếp tục cho thấy dấu hiệu thận trọng của nền kinh tế lớn nhất thế giới trước áp lực lãi suất cao và nhu cầu tiêu dùng yếu. Sự phân hóa mạnh giữa ba khu vực lớn này tạo nên bức tranh tăng trưởng “không đồng đều” nhưng vẫn tích cực.

Công nghệ bán dẫn đóng vai trò dẫn dắt trong khi ngành ô tô thoát khỏi giai đoạn khó khăn nhất

Trong tháng 10, các mặt hàng liên quan đến công nghệ, đặc biệt là bán dẫn, đã trở thành tâm điểm đóng góp vào tăng trưởng xuất khẩu. Xuất khẩu chip và linh kiện bán dẫn tăng tới 15,8% so với cùng kỳ – mức tăng mạnh nhất trong nhiều tháng gần đây. Điều này phản ánh nhu cầu ngày càng lớn từ các ngành như trí tuệ nhân tạo (AI), điện tử công nghiệp và công nghệ cao.

Cùng với đó, ngành ô tô – vốn được coi là xương sống của xuất khẩu Nhật Bản – cũng có sự phục hồi đáng chú ý. Mặc dù xuất khẩu xe sang Mỹ giảm 7,5%, mức giảm này thấp hơn đáng kể so với con số 24,2% của tháng trước. Điều này cho thấy các vướng mắc về chuỗi cung ứng và vấn đề thiếu linh kiện đã phần nào được giải quyết. Tổng thể ngành ô tô của Nhật Bản ghi nhận mức tăng nhẹ 0,4% trong tháng, đánh dấu sự trở lại của chu kỳ ổn định.

Sự kết hợp giữa nhu cầu mạnh ở lĩnh vực bán dẫn và sự phục hồi trong sản xuất ô tô đã giúp Nhật Bản duy trì tăng trưởng xuất khẩu trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động.

Đà tăng trưởng xuất khẩu chịu ảnh hưởng từ thuế quan, căng thẳng ngoại giao và nguy cơ suy giảm nhu cầu tại Mỹ

Mặc dù xuất khẩu tăng vượt kỳ vọng, một loạt rủi ro vẫn đang phủ bóng lên triển vọng của Nhật Bản. Yếu tố đầu tiên là sự suy giảm từ thị trường Mỹ – nơi đang chịu tác động của chính sách tiền tệ thắt chặt và bất ổn về thương mại. Thuế quan mới đối với xe hơi và sản phẩm công nghiệp khiến các doanh nghiệp Nhật Bản khó cạnh tranh hơn, làm giảm khối lượng xuất khẩu sang Mỹ.

Không chỉ vậy, Nhật Bản còn đối mặt với căng thẳng ngoại giao với Trung Quốc liên quan đến phát biểu của Thủ tướng Sanae Takaichi về vấn đề Đài Loan. Những căng thẳng này đã khiến Trung Quốc tạm ngừng nhập khẩu một số mặt hàng như hải sản từ Nhật Bản, và các thương hiệu Nhật tại Thượng Hải – Bắc Kinh phải tạm thời đóng cửa trong vài ngày. Điều này có thể dẫn đến sự suy giảm trong các tháng tiếp theo nếu căng thẳng không sớm được giải quyết.

Ngoài ra, nhập khẩu của Nhật Bản tăng 0,7% – ngược với dự báo giảm 0,7% – đặt ra thêm thách thức cho thương mại. Việc nhập khẩu tăng trong bối cảnh đại đa số các nền kinh tế đang giảm nhu cầu cho thấy Nhật Bản vẫn phải đối mặt với chi phí cao do đồng yên yếu, làm tăng giá trị hàng hóa nhập khẩu.

Lạm phát duy trì ở mức cao, thị trường tài chính biến động và nguy cơ can thiệp tỷ giá

Song song với dữ liệu thương mại, Nhật Bản cũng công bố mức lạm phát tiêu dùng tiếp tục vượt mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương trong tháng thứ 43 liên tiếp. Điều này phản ánh áp lực giá cả kéo dài và gây khó khăn trong việc đưa ra chính sách tiền tệ phù hợp.

Ngay sau khi báo cáo thương mại được công bố, thị trường tài chính Nhật Bản ghi nhận phản ứng mạnh. Chỉ số Nikkei 225 giảm 2,38%, trong khi đồng yên tăng nhẹ lên 157,39 JPY/USD. Bộ trưởng Tài chính Satsuki Katayama tỏ ra lo ngại trước các biến động tỷ giá “mang tính một chiều và quá nhanh”, đồng thời không loại trừ khả năng can thiệp nếu cần thiết.

Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định việc can thiệp có thể chưa diễn ra ngay lập tức. Theo Mitul Kotecha từ Barclays, hiệu quả của can thiệp tỷ giá phụ thuộc phần lớn vào môi trường thị trường. Khi đồng USD đang trong xu hướng mạnh, việc can thiệp thường khó đạt được kết quả mong muốn.

Triển vọng thương mại: Tín hiệu phục hồi rõ ràng nhưng rủi ro vẫn hiện hữu

Nhìn tổng thể, xuất khẩu Nhật Bản bước vào quý cuối năm với bức tranh tương đối tích cực. Tăng trưởng tại châu Á và châu Âu được kỳ vọng duy trì nhờ nhu cầu phục hồi và hoạt động sản xuất mở rộng. Sự hồi phục của ngành ô tô và bùng nổ của lĩnh vực bán dẫn tiếp tục là hai trụ cột quan trọng.

Dù vậy, rủi ro vẫn đáng kể. Tăng trưởng toàn cầu chậm lại, căng thẳng thương mại với Trung Quốc và chính sách bảo hộ của Mỹ có thể thu hẹp dư địa tăng trưởng. Đồng thời, đồng yên yếu vừa là lợi thế đối với xuất khẩu, vừa là rào cản đối với tiêu dùng và nhập khẩu.

Để duy trì đà tăng trưởng bền vững, Nhật Bản cần tiếp tục mở rộng thị trường, củng cố chuỗi cung ứng và triển khai các biện pháp ổn định kinh tế vĩ mô trong bối cảnh thế giới ngày càng khó đoán định.

Câu hỏi thường gặp

1. Xuất khẩu Nhật Bản tháng 10 tăng bao nhiêu?
Tăng 3,6%, vượt xa mức dự báo 1,1% của các chuyên gia.

2. Khu vực nào đóng góp nhiều nhất cho tăng trưởng?
Châu Á và châu Âu là hai khu vực đóng vai trò động lực chính với mức tăng lần lượt 4,2% và 8,8%.

3. Tại sao xuất khẩu sang Mỹ lại giảm?
Do tác động từ thuế quan mới và nhu cầu tiêu dùng tại Mỹ đang có dấu hiệu suy yếu.

4. Ngành hàng nào có mức tăng mạnh nhất?
Linh kiện và thiết bị bán dẫn, tăng 15,8% so với cùng kỳ năm trước.